راهنمای معلمان برای اداره کلاس‌‌های چندپایه (قسمت نوزدهم)

کلاس‌های چندپایه
راهی نو برای پیشرفت نظام آموزشی

فعّالیّت‌های تکمیلی و جنبی آموزشی

در یک کلاس چندپایه به ترتیبی که برشمردیم، فعّالیّت‌های تکمیلی کمک‌آموزشی می‌تواند بخشی از برنامه‌ی نوبت عصر باشد. در واقع نیمی از برنامه‌ی نوبت عصر به تکمیل تمرین‌های آن روز اختصاص یابد و مثلاً یک جلسه‌ی ۴۵ دقیقه‌ای نیز به فعّالیّت‌های تکمیلی اختصاص یاید. معلّم به سلیقه‌ی خود چند مورد از محورهای زیر را انتخاب و هر روز بچّه‌ها را پای یکی از آن‌ها بنشاند.

۱ _ ادبیّات کهن ایران:

هم‌اکنون در بازار کتاب‌های بسیار خوبی در این زمینه وجود دارد که در صورت تجهیز کتاب‌خانه‌ی مدرسه (مثلاً به ترتیبی که قبلا گفته شد) می‌توان سال به سال و پلّه به پلّه دانش‌آموزان را با آن‌ها آشنا کرد.
طبیعی است در این مورد نیز اولویّت با کتاب‌هایی است که هم‌خوان با مفاهیم کتاب‌های درسی باشند.
شاهنامه‌ی دبستانک که در سی جلد برای دانش‌آموزان اوّل تا ششم دبستان تدوین شده است، دو ویژگی بارز دارد.

الف. برای اوّلین بار است که شاهنامه نه به زبان «ساده» یا «زبان کودکان» که مفاهیمی کلّی و غیر قابل اندازه‌گیری هستند، بلکه به تنها زبان مشترک همه‌ی دانش‌آموزان ایران نوشته شده است. یعنی به زبان کتاب‌های درسی.
شاهنامه‌ی دبستانک برای هر پایه‌ی درسی با کلمه‌ها و واژگانی به رشته‌ی تحریر درآمده است که در کتاب‌های درسی همان پایه (یا پایه‌های قبلی) آمده است.

ب. شاهنامه‌ی دبستانک اگر به ترتیبی که در مقدّمه‌اش آمده است مورد استفاده قرار گیرد، کارکرد بسیار عمیق در افزایش سواد خواندن دانش‌آموزان دارد. با افزایش مهارت خوانداری فارسی و افزایش سطح درک مطلب، علاوه بر تقویت درس فارسی، به درک بیش‌تر دانش‌آموز از مفاهیم ریاضی، علوم و … نیز می‌انجامد.

۲ _ پژوهش‌های تاریخی و جغرافیایی:

یک جلسه‌ی پژوهشی در هر هفته، از آن چیزهایی است که برتری کلاس‌های چندپایه را بر مدارس غیرانتفاعی تهران به رخ می‌کشد. در این کلاس دانش‌آموزان، داوطلب می‌شوند و از میان موضوع‌های تاریخی و جغرافیایی مربوط به منطقه‌ی خود، موضوعی را به صورت دسته‌های سه نفره به عهده می‌گیرند و از منابع مختلف به جست‌وجوی آن‌ها می‌پردازند.
هم‌اکنون نشر دبستانک، مجموعه‌ای از منابع تحقیقی دبستانی را در دست دارد که در زمان خود اطلاع‌رسانی خواهد شد.

۳ _ بازدید‌های علمی:

هم‌خوان بودن عنوان درسی هر شش پایه در برنامه‌ی واحد کلاسی، این امکان را به وجود می‌آورد که معلّم در هر ماه حدّاقل یک جلسه را به بازدید علمی دانش‌آموزان از یک مزرعه، یک منطقه، یک مؤسّسه و … قرار دهد. در چنین بازدیدهایی، بچّه‌های پایه‌های بالاتر راهنماهای خوبی برای کوچک‌ترها هستند.
اکنون تقریباً همه‌ی انسان‌های روی زمین مجهّز به وسایل تصویربرداری هستند! برگزاری انواع مسابقات توسّط ادارات آموزش و پرورش مثلاً در تهیّه‌ی فیلم‌های مستند، علاوه بر هم‌افزایی ناشی از انتقال تجربه‌ها، به دلیل رقابت یا انگیزه‌های ارتقای پایه و سایر مشوّق‌های مادّی، سطح و کیفیّت این بازدیدها را بالا می‌برد. بسیار بالاتر از بهترین مدارس نورچشمی تهران.

۴ _ آموزش زبان:

یکی از جاذبه‌های (گاه کاذب) مدارس غیرانتفاعی برگزاری کلاس‌های زبان است. این‌که آیا درست است یا درست نیست که در مقطع دبستان، آموزش زبان دیگری در دستور باشد، بحث دیگری است ولی به هر حال در همه جای دنیا آموزش زبان دوم حتّی قبل از دبستان می‌تواند شروع شود. به هر حال این کار نیازمند به تشکیل کارگروه و تدوین برنامه است. اما نکته‌ی جابی در این‌جا هست:
در بسیاری از کلاس‌های چندپایه در برخی مناطق ایران (آذری‌ها، کردها، خوزی‌ها و …) و حتّی جاهایی مثل گیلان یا همدان و …، خود زبان فارسی، «زبان دوم» است!
به نظر نگارنده «آموزش زبان مادری» در چند جلسه‌ طی هرهفته شاید راه درست‌تری باشد و ضمناً تعلّق خاطر ساکنان را به مدرسه و برنامه‌ی آن بیش‌تر کند.

۵ _ آموزش تئوریک ورزش‌ها:

به‌جز کلاس ورزشی کودکان که بحث جداگانه‌ای می‌طلبد، آموزش تئوریک ورزش‌های مختلف می‌تواند در رشد و ارتقای ذهنی و جسمی دانش‌آموزان روستایی بسیار مؤثّر باشد. در این زمینه نیز کتاب‌های مناسبی برای کودکان وجود دارد. و دبستانک نیز کارهایی در این زمینه منتشر کرده و خواهد کرد.

سیدرضا تهامی
(ادامه دارد)

راهنمای معلمان برای اداره کلاس‌‌های چندپایه (قسمت نوزدهم)

کلاس‌های چندپایه
راهی نو برای پیشرفت نظام آموزشی

۱ _ ادبیّات کهن ایران:

۲ _ پژوهش‌های تاریخی و جغرافیایی:

۳ _ بازدید‌های علمی:

۴ _ آموزش زبان:

۵ _ آموزش تئوریک ورزش‌ها:

تعقیب

دیدگاه خود را ثبت کنید

دیدگاهتان را بنویسید لغو پاسخ

عادت کنیم از یادگرفتن لذت ببریم

کلاس‌های چندپایهراهی نو برای پیشرفت نظام آموزشی

۱ _ ادبیّات کهن ایران:

۲ _ پژوهش‌های تاریخی و جغرافیایی:

۳ _ بازدید‌های علمی:

۴ _ آموزش زبان:

۵ _ آموزش تئوریک ورزش‌ها:

تعقیب

دیدگاه خود را ثبت کنید

دیدگاهتان را بنویسید لغو پاسخ

عادت کنیم از یادگرفتن لذت ببریم

کلاس‌های چندپایه
راهی نو برای پیشرفت نظام آموزشی