انتخاب کتاب «مناسب»، در هر صورت، نامناسب است

بیش از شش دهه است که گروهی از فرهیختگان این سرزمین که قلبشان مملو از عشق و علاقه به کودکان بود و اکنون هم هست و در سر شوری بسیار برای بهتر شدن فردای کودکان این مرز و بوم داشتند و دارند، عمر و انرژی بسیار در انتخاب کتاب‌های «مناسب» برای کودکان صرف کرده‌اند و هم‌اکنون نیز به شکل‌های مختلف این مسیر را ادامه می‌دهند. هم خودشان و هم دنبال‌کنندگانشان.

شوربختانه باید گفت و افسوس خورد که آن همه عشق و تلاش و کار به باری نشست و هم‌چنان نشسته است که کاملا در جهت خلاف نیات اولیه‌ی آنان بوده است.

چرا سرانه‌ی مطالعه در ایران پایین است؟

اگر میزان کتاب‌خوانی و سرانه‌ی مطالعه در ایران پایین است، بدون آن‌که بخواهیم نقش سایر عوامل را نادیده بگیریم، یکی از اصلی‌ترین علت‌های آن را،‌ اصرار بی‌حد در «انتخاب کتاب مناسب» برای کودکان می‌دانیم. زیرا مهم‌ترین عاملی که عشق به کتاب و کتاب‌خوانی را در وجود انسان نهادینه می‌کند، «جست‌وجو» برای کتاب و آزمون و خطا در خرید کتاب است. این که به رغم دقت و توجه بسیار، کتابی را بخری و بفهمی آن چیزی نبوده که دوست داشتی باشد. همین هزینه دادن‌ها و همان روحیه‌ی جست‌وجوست که عشق به کتاب را چون دانه‌ای معجزه‌آسا در قلب و جان انسان می‌کارد تا دیر یا زود تبدیل به درخت ستبری ‌شود که هیچ باد و بارانی خم به ابرویش نمی‌آورد و این قضیه ابعاد دیگری نیز دارد.

این داستان از کجا آغاز شد؟

شصت سال پیش دوستان و پیشکسوتان خیراندیش ما، در یکی از نخستین اقدام‌های «فرهنگی» خود، علیه چند مرکزی که به گمان آن‌ها کتاب‌های نامناسب تولید می‌کرد دست به تبلیغ و اقدام زدند. یک نمونه از آن بخت برگشتگان کاریکاتوریست- داستان‌نویسی بود که با نام ج- تجارتچی کار می‌کرد و کتاب‌هایش در همه جا به ویژه در روزنامه‌فروشی‌ها با قیمت بسیار ارزان و با تیراژ زیاد به فروش می‌رسید. کتاب‌هایی بی‌نهایت ساده و منطبق با ذوق و سلیقه‌ی عوام که مشتریان بسیاری داشت. دوستان ما که از پشتیبانی‌های فراوان حکومتی (وقت) نیز برخوردار بودند، با تبلیغات منفی فراوان، کار و کاسبی آن نگون‌بخت و سایر کسانی چون او را واژگونه کردند.

اگر بخواهیم منصفانه قضاوت کنیم، بسیاری از آن محصولات واقعا هم مزخرف بود. اما کارهایی از قبیل تجارتچی نیز در آن حریق سوخت و اگرچه او به کار در برخی نشریات ادامه داد اما آنی نشد که پیش‌تر بود.

دوستان فرهیخته‌ی ما این نکته‌ی ساده را فراموش کردند (یا نمی‌دانستند) که کارهای سبک‌مایه‌ای از نوع کارهای تجارتچی حلقه‌ی واسط و پلی بود که گروه‌های بسیاری از نوجوانان و بزرگسالان را به سوی کتاب‌خوانی سوق می‌داد و کتاب خواندن را برایشان تبدیل به عادتی همیشگی می‌کرد. آن‌گاه در مسیر جست‌وجوی خود حتما به کتاب‌های خوبی نیز می‌رسیدند.

آن دوستان فرهیخته البته کارهای بسیاری کردند که بسیاری‌شان نیز واقعا در مسیر تقویت جریان‌های فرهنگی و همین کتابخوانی موثر بود اما آن کار اصلی که کردند و دنبال‌کنندگانشان هنوز ادامه می‌دهند تیشه به ریشه‌ی کتابخوانی در ایران زد و هنوز دارد می‌زند. در جست‌وجوی دلایل اقدامات و انگیزه‌های امروزی‌ها البته به یافته‌های خوش‌آیندی نمی‌رسیم. واقعیت این است که گردش مالی در خرید کتاب کودکان بسیار بسیار زیاد است و … می‌بینیم که از آموزش و پرورش گرفته تا هر نهاد و تشکلی که راه می‌افتد، علم و کتلی برای انتخاب کتاب‌های مناسب برای کودکان در دست می‌گیرد.

بگذاریم خود کودکان (و نهایتا همراه با والدینشان) خودشان به کتاب‌های مناسب خود برسند.

والدین نیز باید بتوانند حق انتخاب کودکانشان در مورد کتاب کودک را به رسمیت بشناسند و به هیچ وجه نگران نباشند که مبادا کتاب نامناسبی انتخاب کنند. بگذار خودشان انتخاب کنند و خودشان هزینه‌ی انتخابشان را بدهند.

بحث در این‌باره فراوان است.

در فرصت‌های دیگر به جنبه‌های مختلف آن (مثلا انگیزه‌های اصلی انتخاب‌کنندگان کتاب‌های به اصطلاح مناسب) خواهیم پرداخت.

نویسنده: سیدرضا تهامی

۹ باور نادرست درباره دایناسورها

به گزارش ایسنا، دوهفته‌نامه همشهری دانستنی‌ها نوشت: «وقتی موضوعی علمی برای مردم جذابیت پیدا می‌کند و سر زبان‌ها می‌افتد، خود به‌ خود مقداری بی‌دقتی علمی هم به آن اضافه می‌شود ولی برای کسانی که می‌خواهند همچنان به صورت علمی به آن بپردازند، لازم است از این بی‌دقتی‌ها و باورهای غلط اجتناب کنند. دانش دایناسورشناسی هم به عنوان یکی از جذاب‌ترین موضوعات علمی که هم موضوع ادبیات تخیلی بوده، هم مورد علاقه‌ مروجان علم است و هم به دنیای کودکان راه یافته‌ است، با افسانه‌ها و باورهای نادرست زیادی همراه شده است که مدام باید دقت کنیم به دام‌شان نیفتیم. بسیاری از این افسانه‌ها از داستان‌های علمی بیرون آمده‌اند. برای مثال در رمان «پارک ژوراسیک»، اثر مایکل کرایتون (Michael Crichton) به این موضوع اشاره شده که تیرانوسورِس فقط می‌تواند چیزهای متحرک را ببیند، چون مغزش شبیه مغز قورباغه بوده است. این افسانه مدتی بر سر زبان‌ها افتاد ولی به‌ قدری دور از ذهن و خنده‌دار بود که کرایتون در جلد دوم کتابش به نام «دنیای گمشده» آن را با کشتن یکی از آدم‌بدهای داستان جبران کرد؛ آن‌ هم به این صورت که شخصیت منفی به اشتباه فکر می‌کرده اگر ثابت بایستد، تیرانوسورِس او را نخواهد دید ولی تیرانوسورِس شخصیت خوش‌خیال را دید و نوش جان کرد. از این دست افسانه‌های ریز و درشت در دنیای دایناسورشناسی زیاد است که لازم نیست به همه‌ آنها بپردازیم ولی بیایید در پروفسورها با ۹تا از مشهورترین افسانه‌های مربوط به دایناسورها که منبع باورهای نادرست زیادی بوده‌اند، آشنا شویم!

۱. همه‌ دایناسورها یا شکارچی بودند یا گیاهخوار

این که تصور کنیم همه‌ دایناسورها یا گیاهخوار بوده‌اند یا گوشتخوار تصوری نادرست است که به آموزه‌های اشتباه دوران کودکی بازمی‌گردد؛ آموزه‌هایی که می‌گوید همه‌ موجودات یا رام و اهلی و دوست‌داشتنی هستند یا بدجنس و شریر و خطرناک. این تقسیم‌بندی نه درباره‌ی دایناسورها درست است، نه درباره‌ جانوران امروزی. بسیاری از گیاهخواران امروزی مثل گوزن، اسب، گاو، فیل و اسب‌آبی در حال شکار و خوردن حیوانات کوچک‌تر مثل پرنده‌ها، خرگوش‌ها و سنجاب‌ها دیده شده‌اند و اگر در اینترنت جست‌وجو کنید، کلی فیلم‌های جالب از فیلی که ماهی‌ می‌خورد یا اسبی که خرگوش می‌خورد و گوزنی که سنجاب و جوجه پرنده شکار می‌کند، پیدا خواهید کرد. دایناسورهای گیاهخوار هم بی‌شک بدشان نمی‌آمده است گاهی از حیوانات کوچک‌تر تغذیه کنند. به علاوه شواهدی جدی وجود دارد که نشان می‌دهد بسیاری از دایناسورهای گیاهخوار وقتی از تخم بیرون می‌آمدند، زندگی خود را به صورت شکارچی کوچکی آغاز می‌کردند که تا چند سال اول، اغلب حشرات و حیوانات کوچک را می‌خورند و به تدریج با بزرگ‌تر شدن، شکل دندان‌هایشان تغییر می‌کرد و گیاهخوار می‌شدند. بسیاری از این دایناسورها که در بزرگسالی گیاهخوار می‌شدند، از نسل دایناسورهای شکارچی فرگشت یافته‌اند. بسیاری از دایناسورهای گیاهخوار هم احتمالا حتی پس از بلوغ از خوردن لاشه‌ حیوانات بدشان نمی‌آمد. برای مثال دایناسورهای شاخ‌دار، احتمالا مثل گرازها و اسب‌های آبی امروزی، به جز گیاه از لاشه‌ جانوران دیگر هم تغذیه می‌کرده‌اند.

۲. آنها مارمولک‌های غول‌پیکر بودند

این افسانه، هم به رده‌بندی دایناسورها مربوط است، هم به ظاهر آنها. گفتیم که دایناسورها صفت‌های خاص خودشان را داشتند و مثلا همان‌طور که لاک‌پشت‌ها با مارمولک‌ها فرق دارند و نمی‌توانیم بگوییم لاک‌پشت نوعی مارمولک است، دایناسورها هم مارمولک نبوده‌اند و نیستند. سال‌ها پیش که اطلاعات ما درباره‌ دایناسورها کمتر بود، تمایز ظاهری دایناسورها و مارمولک‌ها محدود به شیوه‌ حرکت آنها بود. شکم مارمولک‌ها موقع خزیدن روی زمین کشیده می‌شود، چون پای مارمولک‌ها عمود بر دو طرف بدن و موازی سطح زمین قرار می‌گیرد، اما دایناسورها با پاهایی عمود بر زمین که یادآور پاهای پرندگان و پستانداران است، راه می‌رفته‌اند. به علاوه خیلی از دایناسورها روی دو پا راه می‌رفتند. دو پا بودن پرندگان امروزی میراثی است که از نیای مشترکشان با بقیه‌ دایناسورها دارند. اما کشف‌های اخیر نشان‌ داده است صفت مهم دیگری هم میان ظاهر دایناسورها و بقیه‌ خزندگان تمایز ایجاد می‌کند: داشتن پر. در شماره‌های پیشین مکرر درباره‌ فرگشت و تنوع پر در دایناسورها نوشته‌ایم. بنابراین به ذکر همین نکته بسنده می‌کنیم که تمام دایناسورها از نیاکانی پردار فرگشت یافته‌اند و همه‌ آنها کمابیش پردار بوده‌اند و البته تنوع ظاهری پرهای دایناسورها خیلی بیشتر از بازماندگان امروزی آنها بوده است. مثلا در آن زمان برخی دایناسورها پرهایی روبان‌مانند، تیغ‌مانند و خارمانند داشته‌اند و حتی برخی پرهایی داشته‌اند که در پایه شبیه فلس‌های پای پرندگان بودند ولی در رأس، رشته‌رشته می‌شدند.

۳. آنها محکوم به انقراض بودند

خطا و جفای بزرگی که مدت‌ها در حق دایناسورها روا داشته‌اند، همین فرض غلط است که آنها موجوداتی ابتدایی، غیر قابل فرگشت و محکوم به انقراض بوده‌اند اما اگر به تنوع و پیچیدگی انواع دایناسورها دقت کنیم، متوجه می‌شویم آنها تنوع اکولوژیکی بسیار غنی‌تری از پستانداران داشته‌اند و فرگشت بسیاری از گروه‌های دیگر جانداران، از جمله گیاهان گل‌دار، وابسته به فرگشت دایناسورها بوده است. دایناسورهای گیاهخوار تنها خزندگانی هستند که مثل پستانداران می‌توانستند غذای خود را درون دهان و با استفاده از دندان‌هایشان بجوند. تنوع شکل و اندازه و ظاهر دایناسورها هم بسیار بیشتر از پستانداران بوده است. در حقیقت آنها به سازوکارهایی بسیار پیشرفته برای بقا رسیده بودند که مشابه آن هرگز در پستانداران دیده نشده است. دوران دایناسورها از نظر تنوع زیستی، اوج تاریخ حیات زمین بوده است و اگر بدبیاری ۶۶میلیون سال پیش، یعنی برخورد آن شهاب‌سنگ بدشگون رخ نمی‌داد، اکنون به جای پنج‌هزار گونه‌ پستاندار، پنجاه‌هزار گونه‌ دایناسور روی کره‌ زمین زندگی می‌کرد. حتی با وجود انقراض بخش بزرگی از تنوع زیستی دایناسورها، همین الان هم حدود ۹۵۰۰گونه دایناسور زنده (پرنده) روی زمین زندگی می‌کند، یعنی تنوع زیستی آنها دو برابر پستانداران است. از همه جالب‌تر، ما تازه متوجه ‌شده‌ایم خیلی از صفاتی که پیش‌تر مختص پستانداران شناخته می‌شد (کاربرد زبان، ساخت ابزار، هوش زیاد) در پرندگانی مثل کلاغ‌ها و طوطی‌ها هم دیده می‌شود و مغز ظاهرا کوچک این دایناسورهای زنده حتی بیش از مغز میمون‌ها، نورون و اتصال عصبی دارد.

۴. آنها منقرض شدند

فرض کنید ۵۰میلیون سال دیگر نسل اسب‌ها، فیل‌ها، گوشتخواران، نهنگ‌ها، تنبل‌ها، کانگوروها و بقیه‌ گروه‌های پستانداران منقرض شده باشد و فقط گونه‌هایی از خفاش‌ها، نمایندگان پستانداران در آن دوره باشند. در این صورت آیا درست است که بگوییم رده‌ پستانداران در آن زمان منقرض شده‌ است؟ مسلما نه! تا وقتی حتی یک گونه از پستانداران روی زمین باقی مانده باشد، نمی‌توانیم بگوییم رده‌ پستانداران منقرض شده است. وقتی یک گروه منقرض می‌شود که همه‌ اعضایش از میان رفته باشند و نسل هیچ نماینده‌ای از آن به جا نمانده باشد. در مورد دایناسورها هم دقیقا همین وضعیت وجود دارد. اغلب زیرگروه‌های آنها منقرض شده‌اند، اما نسل دایناسورها هنوز باقی است، چون یک گروه از آنها از انقراض جان به در برده و تا امروز روی زمین باقی مانده است؛ بنابراین عبارت «انقراض دایناسورها» کاملا نادرست است و باید از عبارت «انقراض پایان دوره‌ کرتاسه» یا «انقراض گروه‌هایی از دایناسورها و جانوران دیگر» استفاده کرد. اگر هم بگوییم «دایناسورها منقرض نشده‌اند»، بی‌هیچ استعاره‌ و کنایه‌ای کاملا درست و علمی سخن گفته‌ایم.

۵. آنها خونسرد بودند

نخستین باری که به فکر برخی دانشمندان رسید دایناسورها باید خونگرم بوده باشند، وقتی بود که آنها را با پرندگان مقایسه کردند. این مقایسه و مطرح‌ کردن رابطه‌ خویشاوندی میان پرنده‌ها و دایناسورها به سده‌ نوزدهم بازمی‌گردد اما تا نیمه‌ دوم سده‌ بیستم میلادی به گفتمان غالب در میان دیرینه‌شناسان تبدیل نشده بود. اما از دهه‌ ۷۰ میلادی (۱۳۵۰) مقالات و پژوهش‌های بی‌شماری منتشر شدند که با شواهدی غیر قابل انکار نشان می‌داد دایناسورها خونگرم بوده‌اند. بافت‌شناسی استخوان دایناسورها، بررسی اکوسیستم‌های آن دوران، نسبت اندک تعداد شکارچی‌ها به گیاهخواران، بررسی آناتومی و ساختار بدن دایناسورها، مقایسه‌ رفتار دایناسورها با جانوران عصر حاضر و از همه مهم‌تر بررسی ایزوتوپی مقدار اکسیژن در بافت‌های دایناسورها نشان می‌دهد آنها سوخت‌وسازی مشابه پستانداران و پرندگان امروزی داشته‌اند. بنابراین نه‌تنها دو پا بودن و پردار بودن، جزء میراث دایناسوری پرنده‌هاست، که سوخت‌وساز خونگرم یکی دیگر از ویژگی‌هایی است که پیش از پرندگان، در بقیه‌ دایناسورها هم وجود داشته است. با توجه به این که بقیه‌ خزندگان شناخته‌شده‌ امروزی خونسرد هستند، یعنی سوخت‌وساز پایینی دارند، طبیعی‌است که فکر کنیم خونگرم بودن دایناسورها و پستانداران کاملا جدا از هم فرگشت یافته است و نیای مشترک این دو گروه (که در حقیقت نیای مشترک خزندگان و پستانداران است)، موجودی خونسرد بوده است. اما جالب ‌است که برخی پژوهش‌های اخیر نشان می‌دهد نیای مشترک خزندگان و پستانداران خونگرم بوده است و این مارمولک‌ها، مارها، لاک‌پشت‌ها و تمساح‌های امروزی هستند که به طور ثانویه سوخت‌وسازی پایین و به اصطلاح خونسرد پیدا کرده‌اند. این احتمال به خصوص درباره‌ تمساح‌ها بسیار جدی است، چون تمساح‌های اولیه، مثل دایناسورها دو پا، دونده و حتی شاید پردار بوده‌اند؛ به‌ ویژه این‌ که پروتئین سازنده‌ فلس تمساح که «کراتین بتا» نامیده می‌شود، با کراتین پوست مارمولک‌ها و مارها تفاوت دارد، ولی کاملا با کراتین بتا در پر پرندگان یکسان است.

۶. هر خزنده‌ای دایناسور بوده

برای اغلب کسانی که سروکاری با علم جدی ندارند، هر موجود ماقبل تاریخ، از جمله کرگدن‌های پشمالو، اسب‌های اولیه‌ پنج‌انگشتی و سه‌انگشتی، دوزیستان باستانی، ماهی‌های قدیمی و همه‌ خزندگان دوران دایناسورها، تحت عنوان کلی «دایناسور» شناخته می‌شوند. برای این افراد «دایناسور» مترادف «جانور قدیمی» و «جانور منقرض‌ شده» است. این اشتباهی است که گاهی به عنوان خطای مصطلح حتی از دهان برخی دانشگاهی‌ها هم می‌شنویم، ولی قابل اغماض نیست. اطلاق عنوان «دایناسور» به حیواناتی که دایناسور نیستند، مثل این است که به همه‌ ماهی‌ها بگوییم کوسه‌ یا به همه‌ چهارپایان سُم‌دار بگوییم اسب. اینجا سوال مهمی پیش می‌آید که پس «دایناسورها چیستند و چه‌ طور تعریف می‌شوند؟» از اولین روزی که این کلمه از سوی «ریچارد اوون» (Richard Owen)، دیرینه‌شناس و جانورشناس سده‌ نوزدهم میلادی در انگلیس ابداع شد، برای نامیدن گروه خاصی از خزندگان سنگواره که در آن زمان تعداد بسیار کمی از آنها شناخته شده بودند، به کار رفت. به مرور با کشف نمونه‌های بیشتر، دانش ما درباره‌ دایناسورها دقیق‌تر شد. امروزه این گروه را شامل انواع بسیار متنوعی از خزندگان دوپا و چهارپا می‌دانیم که همگی از نیای مشترکی فرگشت‌ یافته‌اند و صفت‌های مشترکی از این نیای مشترک به ارث برده‌اند. صفت‌های متمایزکننده‌ دایناسورها از بقیه‌ خزندگان اغلب به آناتومی دستگاه حرکتی آنها مربوط است، از جمله عمود بودن پاها زیر بدن و تعداد بسیار زیاد صفات آناتومیک دیگر که در همه‌ دایناسورها دیده می‌شود ولی در هیچ گروه دیگری از خزندگان دیگر وجود ندارند. به این ترتیب مارمولک‌ها، تمساح‌ها، لاک‌پشت‌ها، انواع خزندگان آبزی منقرض‌شده، خزندگان پروازگر (تروسورها) و بسیاری از حیوانات منقرض‌ شده‌ دیگر که صفات مشترک دایناسورها را ندارند، نمی‌توانند از نسل آخرین نیای مشترک دایناسورها باشند، پس دایناسور نیستند. در عوض پرنده‌ها که هم صفات آناتومیک مشترک دایناسورها را دارند و هم از نسل دایناسورها فرگشت یافته‌اند، جزء دایناسورها رده‌بندی می‌شوند.

۷. آنها والدین خوبی نبودند

همه می‌دانیم که پرنده‌های امروزی مثل پستانداران به خوبی از زاده‌های خود مراقبت می‌کنند. این رفتار البته مختص پرندگان و پستانداران نیست اما در گروه‌های دیگر جانوران بسیار نادر است، چون به سطح کمینه‌ای از توانایی مغزی و البته سوخت‌وساز نسبتا بالا نیاز دارد. اگر کمی دقیق‌تر به تنوع رفتار مراقبت والدینی در مهره‌داران نگاه کنیم، می‌بینیم که تمساح‌های امروزی هم به خوبی از تخم‌ها و بچه‌های خود مراقبت می‌کنند. بنابراین تعجبی ندارد اگر بگوییم دایناسورها هم که بیش از تمساح‌ها با پرندگان قرابت دارند، از جوجه‌های خود مراقبت می‌کرده‌اند. شواهد متعددی برای این رفتار دایناسورها وجود دارد، از جمله سنگواره‌هایی از دایناسورهای خوابیده روی تخم‌هایشان و لانه‌هایی که مثل لانه‌ پرندگان امروزی ساخته شده‌اند و تخم‌های دایناسورها که به دقت و مرتب گرداگرد لانه چیده‌ شده‌اند تا حیوان برود و روی آنها بخوابد. سنگواره‌های متعددی هم وجود دارند که نشان می‌دهد رفتار لانه‌سازی در بسیاری از دایناسورهای گیاهخوار شبیه دسته‌های امروزی پرندگان، به صورت جمعی بوده است و دایناسورها همزمان با هم و در مجاورت هم، لانه درست و از جوجه‌های خود مراقبت می‌کردند. البته همه‌ دایناسورها نمی‌توانستند مثل پرنده‌ها روی تخم‌های خود بخوابند. برخی از آنها که وزن سنگین‌تری داشتند، مثل نوعی پرنده‌ بوقلمون‌مانند امروز به نام «مگاپود» و هم مثل تمساح‌ها، تخم‌های خود را زیر خاشاک در حال تجزیه مخفی می‌کردند تا جنین با گرمای تخمیر برگ‌ها رشد کند، اما حتی در این دایناسورها هم رفتار گله‌ای و مراقبت والدینی گروهی وجود داشته است و جوجه‌ها از ابتدا در کنار هم زندگی را شروع می‌کردند و وقتی به جثه‌ای می‌رسیدند که زیر دست و پا له نشوند، وارد گله می‌شدند.

۸. آنها پیش از پستانداران روی زمین بودند

این افسانه‌ نادرست ناشی از این باور نادقیق است که دایناسورها موجوداتی قدیمی بودند. واقعیت این است که دایناسورها و پستانداران تقریبا همزمان روی زمین فرگشت یافتند و اگر خویشاوندان مودار و پستاندارمانندی را که نیای نخستین پستانداران حقیقی بودند، در نظر بگیریم، باید گفت سابقه‌ پستانداران حتی از دایناسورها هم بیشتر است؛ آن هم در حد چند ده میلیون سال. تنها دلیلی که منجر به برتری دایناسورها نسبت به پستانداران در دوران مزوزوئیک (۲۵۲ تا ۶۶ میلیون سال پیش) شد، برتری نسبی دایناسورها در سوخت‌وساز، آناتومی، تنوع زیستی و سازوکارهای بقا بود. واقعیت این است که دایناسورها از تمام گروه‌های دیگر مهره‌داران متنوع‌تر و بهینه‌تر بودند و به همین خاطر به حاکمان بلامنازع زمین طی دورانی صدوهشتادمیلیون‌ساله تبدیل شدند. در مقابل، پستانداران تنها پس از انقراض دایناسورهای بزرگ‌جثه فرصت پیدا کردند متنوع شوند و تنها ۶۶ میلیون سال است که این موقعیت را به دست آورده‌اند. در تمام آن ۱۸۰ میلیون سال نخستی که پستانداران زیر سایه‌ دایناسورها زندگی می‌کردند، بیشترین تنوع پستانداران در حد چند نوع موشه‌ حشره‌خوار کیسه‌دار و تخم‌گذار بود که تنها شب‌ها جرات داشتند از لانه‌ خود بیرون بیایند و گشتی در اطراف لانه بزنند. به همین دلیل است که هنوز هم بیشتر پستانداران حشره‌خوار، شب‌زی و کوررنگ هستند.

۹ .همه‌ آنها غول‌پیکر بودند

درست است که بزرگ‌ترین جانوران تاریخ زمین جزء دایناسورها هستند اما این به معنی غول‌آسا بودن همه‌ دایناسورها نیست. اغلب دایناسورها جثه‌هایی به اندازه گربه تا گوسفند داشتند. برخی از آنها حتی کوچک‌تر بودند و معدودی هم بزرگ‌تر. آنها هم مثل پستانداران امروزی دچار محدودیت‌های فیزیکی و زیستی بودند. بزرگ‌شدن جثه‌ بدن فایده‌های زیادی دارد، مثلا می‌تواند باعث صرفه‌جویی در مصرف و جذب انرژی و دفاع شود… اما جانوران نمی‌توانند هر چقدر می‌خواهند غول‌پیکر شوند. محدودیت‌های فیزیکی ناشی از وزن باعث می‌شود زندگی برای جانوران غول‌آسا از جهاتی مشکل شود. از آن‌ جا که شرایط فیزیکی محیط از قبیل جاذبه و غلظت جو زمین همیشه تقریبا ثابت بوده است و ساختار آناتومی دایناسورها و پستانداران هم شباهت‌های بنیادی دارد، اساسا نباید جثه‌ بزرگ‌ترین دایناسورها و پستانداران چندان متفاوت بوده باشد. بزرگ‌ترین پستانداران تاریخ قامت پنج‌متری و وزنی حدود ۲۰ تن داشته‌اند. بیشتر دایناسورهای غول‌آسا هم، جثه و وزنی در همین حدود داشتند، به جز یک گروه استثنایی. «سوروپود»ها، دایناسورهایی چهارپا با گردن و دم دراز و طول بعضا ۳۰ متری بودند اما سوروپودها ویژگی جالبی داشتند که جرم‌ حجمی بدنشان را به‌ شدت کاهش می‌داد: آنها مثل پرنده‌های امروزی، بدنی پر از کیسه‌های هوایی بزرگ داشتند که درون شکم و حتی مهره‌های پشت و دم و گردن آنها را هم پر کرده بود. این کیسه‌های هوایی باعث می‌شد چگالی بدن این دایناسورها بسیار کمتر از دایناسورهای گیاهخوار دیگر شود. بدون این کیسه‌ها، وزن بدن دایناسوری ۳۰ متری باید حدود ۱۰۰ تن باشد اما وزن سنگین‌ترین آنها ۳۰ تن بوده و این وزن برای جانوری با جثه‌ ۳۰ متری، کاملا قابل تحمل خواهد بود.

منبع: ایسنا

پارک علمی پروفسور بازیما

معرفی پارک علمی پروفسور بازیما شهر مشهد

بخش‌های مختلف این پارک هیجان‌انگیز

ماشن زمان – مناسب برای تمام گروه‌های سنی

  • جهان چه زمانی و چگونه به وجود آمد؟
  • عمر و وسعت جهان و کهکشانها چقدر است؟
  • وضعیت زمین و جایگاه منظومه شمسی در بین کهکشانها چگونه است؟
  • آخرین دست یافته های فضایی بشری چیست؟

آفرینش راست ترین قصه ای است که می توان بار ها شنید و حیرت زده شد. خالق این جهان هم در کلامش چندین بار سخن از داستان پیدایش جهان و دعوت به مشاهده و تفکر پیرامون آفریده های پیش از او می کند.

برای یافتن پاسخ پرسش های بالا و سوالات مشابه، مفاهیم نجومی در قالب اتاق زمان تعریف شده اند؛ در این بخش بازدیدکننده ها با نظریه پیدایش جهان (انفجار بزرگ)، کهکشان ها، ستارگان، سیارات، صور فلکی و منظومه شمسی در فضایی شبیه سازی شده آشنا می شوند. استفاده همزمان از ماشین زمان و سینما آسمان نما (پلانتاریوم) در مجموعه بازیما به درک بهتر مفاهیم و آشنایی با ستارگان بسیار کمک خواهد نمود.

——————————————————————————————–

زمین ما – مناسب برای تمام گروه‌های سنی

  • زمینِ ما و منظومه شمسی چگونه به وجود آمده اند؟
  • آتش‌فشان‌ها و سنگها چه رموزی از درون زمین را آشکار می نمایند؟
  • ظاهر زمین در گذشته چگونه بوده است؟
  • ویژگی های لایه های سازنده جو زمین چیست؟

برای آشنایی با پدیده های مختلف زمین شناسی که شامل نظریه جابجایی قاره ها (نظریه وگنر)، لایه های زمین، ساختارهای زمین شناسی از جمله دودکش جن، آتشفشان ها، حرکت ماگما، آب های زیر زمینی، لایه های رسوبی، بیابان زدایی و مواد تشکیل دهنده اطرافمان (سنگ ها و کانی ها) بخش “زمینِ ما” در قالب قسمتی از تونل خلقت در پارک علمی پروفسور بازیما طراحی گردیده است. از قسمت های بسیار جذاب این بخش وجود غاری است که در آن ضمن مطالعه پدیده های زمین شناسی مربوط به غار ها، امکان مشاهده انواع سنگ ها و کانی های مهم موجود در کشورمان فراهم گردیده است. همچنین شناخت عناصر موجود در طبیعت به صورتی عینی و واقعی در قالب جدول مندلیف به همراه معرفی دانشمندان شاخص مربوطه در مجموعه ای منظم ارائه گردیده است.

——————————————————————————————–

دنیای زنده – مناسب برای تمام گروه‌های سنی

  • حیات، کِی و چگونه روی زمین پدیدار شد؟
  • پیچیدگی تنوع زیستی از پیدایش حیات تا حال چگونه بوده است؟
  • فسیل‌ها چه اسراری را برایمان آشکار می‌کنند؟
  • چرا دایناسورها ناپدید شدند؟
  • انسان‌ها چه زمانی به روی زمین پا گذاشتند و چطور فرمانروای آن شدند؟

در بخش «دنیای زنده» از تونل خلقت پارک علمی پروفسور بازیما، عجایب طبیعت و جهان خلقت از فرای فضای لایتناهی تا اعماق اقیانوس‌ها، با مشاهده نمونه های واقعی و سنگواره ای، ازکوچکترین باکتری ها تا بزرگترین جانوران (نهنگ)، به صورت نمایشگاهی و در قالب داستانی جذاب روایت می شوند. در انتهایی ترین بخش تونل خلقت به اعجاب انگیز ترین و کامل ترین مخلوق پروردگار می رسیم: «انسان».

——————————————————————————————–

سفری به درون بدن انسان – مناسب برای تمام گروه‌های سنی

  • پیچیدگی های بدن انسان چیست؟
  • تا چه حد با دستگاه های بدن خود آشنا هستید؟
  • ارتباط اندام های مختلف بدن با یکدیگر چگونه است؟

 

در بخش «بدن انسان» پارک علمی پروفسور بازیما، نمایش پیچیدگی های بدن انسان در قالب یک مولاژ بسیار بزرگ به صورت یک سفر علمی واقعی به داخل بدن فراهم گردیده است. این سفر از دهان آغاز شده و بازدید کنندگان ضمن گذر از درون اندام ها و دستگاه های مختلف بدن مانند دستگاه تنفس، دستگاه گوارش، سیستم عصبی و سایر اجزاء بدن، به کمک توضیحات راهنمای پارک، با ساختار، شکل و عملکرد آنها از نزدیک آشنا می شوند. این سفر شگفت انگیز در نهایت با سفر به درون مغز خاتمه می یابد.

——————————————————————————————–

روبان صورتی – مناسب برای تمام گروه‌های سنی بانوان

با توجه به اهمیت ویژه سلامت و آموزش دختران و بانوان و لزوم آشنایی آنها با ساختار بدنی خود و یافتن پاسخ سوالات مربوط به دوره های مختلف رشدی (بلوغ، بارداری و یائسگی) فضایی اختصاصی به نام روبان صورتی ویژه بانوان در مجموعه پارک در نظر گرفته شده است. در این بخش بانوان می توانند اطلاعاتی در مورد تغییرات دوران بلوغ (جسمانی و رفتاری)، مراحل رشد جنینی در دوره بارداری، عوامل و رفتارهای پرخطر دوره بارداری و دوره یائسگی به شکل مصور به دست آورند.

افزایش سطح آگاهی قشر جوان و نوجوان کشورمان و همچنین بالابردن اطلاعات خانواده ها در باب بلوغ و تغییرات همزمان هورمونی ، جسمی و جنسی از وظایف افراد آگاه کشور است.

مشهد، انتهای بولوار خیام، منطقه گردشگری سپاد، مجتمع تجاری وصال، طبقه چهارم.
۳۱۷۳۳-۰۵۱
ساعت کار ۹ صبح تا ۱۱ شب
bazima.ir

جذاب‌ترین موزه‌های تهران که حتما باید کودکان ۳ تا ۱۳ ساله شما ببینند!

پیشنهاد می‌کنیم این صفحه‌ را چاپ کنید، به دیوار اتاق فرزندتان بزنید و به او بگویید حتما با هم از همه‌ی این موزه‌ها بازدید خواهید کرد. حتی می‌توانید از دوستان‌شان هم دعوت کنید تا با پدر و مادرشان با شما همراه شوند. اولویت بازدید از موزه کودکان با انتخاب بچه‌ها!

انتشارات دبستانک این موزه ها را برای بازدید به شما معرفی می کند.

همه‌ی ما با فواید بازدید از موزه‌ها آشنا هستیم. اما با توجه به تنوع فوق‌العاده‌ی موزه‌ها و این‌که بخواهیم فرزندمان را به دیدن آن‌ها ببریم، سعی کردیم درباره‌ی هر یک از موزه‌ها چند خطی بنویسیم تا با احاطه‌ی بیشتر محل بازدید را انتخاب کنید.

اگرچه در نهایت، توصیه‌ی ما، بازدید چند باره از همه‌ی موزه‌هایی‌ست که معرفی کرده‌ایم. دشوار بتوانید تفریحی ارزان‌تر و مفیدتر از بازدید موزه‌ها پیدا کنید.

موزه مبل

آثار به نمایش در آمده در این موزه معرف پیشینۀ چند هزار ساله هنر و صنعت مبلمان در سرزمین ایران است .

بزرگراه آیت الله سعیدی، خیابان بازار مبل، جنب مسجد حاج ولی مجموعه بازار مبل ایران (شماره ۲ )  – تلفن ۶۶۶۵۶۰۲۰

  • اگر پدربزرگ و مادربزرگ کودک زنده هستند: به نظر تو کدوم مبل برای اونا خوبه؟ یه نقاشی بکش که اونا روی این مبل (که او گفته) نشسته‌اند.
  • اگر پدربزرگ و مادربزرگ کودک دیگر زنده نیستند: اگه بخوای به یادشون باشی، دوست داری روی چه مبلی نشسته باشند؟ (برای کودکان بالاتر از ده سال)
  • اگه این مبل رو بخریم و تو بیای بغل من بنشینی، طاقت میاره؟ آخه ماشالا هی داری سنگین‌تر می‌شی.
  • به نظر تو برای اتاق پذیرایی کدوم مبل‌ها قشنگ‌ترند؟
    (با این توضیح که مبل‌های خودمون خوبه، می‌خواهیم بازی خیالی کنیم)
    و سایر موارد مشابه یا متفاوتی که به نظر خودتان خواهد رسید.

هدف این است که کودک با درک وجه کاربردی بازدید از موزه، با موضوع موزه درگیر شود. اطمینان داشته باشید که چنین گفت‌وگوهایی، باعث تمرکز و توجه بیشتر او روی مبل‌ها می‌شود و بعدا در فکرها و خیال‌های خود، برخی از آن‌ها را مجسم می‌کند.

🔷 مهم: یکی از ضروری‌ترین چیزها برای آن که فکر و ذهن کودک را به چالش با موضوع‌های مختلف واداریم، این است که کمک کنیم با مشاهدات هر چه بیشتر از جهان فکرهای خود را رنگ‌آمیزی کند.

موزه علوم


موزه علوم یکی از موزه های مدرن، جدید و با امکانات جالب توجه است که در مجموعه گنبد مینا ( پلانتاریوم) در معرض دید بازدیدکنندگان قرار گرفته است. این موزه دارای بخش های مختلف از جمله حوزه فضا و نجوم، حوزه زیست شناسی، حوزه زمین شناسی و … با امکانات وسایل جالب توجه برای کودکان است.

خ آفریقا نرسیده به چهارراه جهان کودک خ دیدار بوستان نوروز گنبد مینا

پیدا کردن سوژه و موضوع برای درگیر کردن فکر کودک با جهان پیرامون و شناختن آن، شاید در موزه‌ی علوم از هر جای دیگری راحت‌تر باشد.

  • امکانات و فضایی که در بخش فضا و نجوم موزه است نه برای یک بازدید کوتاه که برای چند بازدید طولانی هم کافی‌ست.
    وجود این بخش باعث می‌شود که ذهنیت کودک نسبت به جهان بسیار بسیار بزرگ سامان‌بندی شود و خیلی بهتر درک کند که ما در کجای این جهان هستیم به ویژه اگر کتاب «ما کجا هستیم» و سایر کتاب‌های نجوم دبستانک (مجموعه‌ی جهان عزیز من) را برایش تهیه کنید.
  • حوزه‌ی زیست‌شناسی، این امکان را به کودک می‌دهد که با انسان و با خودش بیشتر آشنا شود. با جانوران بسیار متنوعی که در جهان وجود دارد بیشتر و بهتر و درست‌تر آشنا شود. البته اگر سری به سایت دبستانک بزنید، مجموعه‌ها و کتاب‌های متعددی را پیدا می‌کنید که بتوانند آموخته‌های فرزندتان را در ذهنش تثبیت کنند.
  • حوزه‌ی زمین‌شناسی، این امکان شگرف را به کودک می‌دهد تا با زمینی که در شهر و کوه و دشت و بیابان می‌بیند، طور دیگری برخورد کند.
    بداند که هر تکه سنگی ممکن است حاوی تاریخی چند میلیون ساله یا حتی بیشتر باشد.اگر در این میان به گردشگری و دیدن و جست‌وجو و پژوهش علاقه‌مند شد آن‌گاه با توجه به کلاسی که تحصیل می‌کند، یکی از کتاب‌های بوم‌گردی دبستانک او را بسیار کمک خواهد کرد.

🔷 در موزه‌ی علوم می‌توانید صدها و صدها موضوع جذاب ببینید و جذاب‌ترین‌ها را به خاطر بسپارید.

موزه سنگ و گوهر دریای نور آزادی

موزه سنگ و گوهر آزادی شامل ده ها هزار قطعه سنگ و گوهر بزرگترین موزه سنگ و گوهر خاور میانه و یکی از بزرگترین موزه های جهان از لحاظ تنوع گوهر ها است.

میدان آزادی – برج آزادی

در این امروزه به ویژه باید بیشتر مراقب فرزندانتان باشید که خدای ناکرده گمشان نکنید! چون موضوع این موزه همان‌قدر که برای کودکان جا برای یادگیری و دانش‌اندوزی دارد، برای خود شما نیز بسیار جذاب است و ممکنست خدای ناکرده از آنان غافل شوید! آن‌قدر جذاب است که احتمالا بیش از یک بار به دیدن آن خواهید رفت.

موزه عکاسخانه شهر

موزه عکسخانه شهر اولین موزه تخصصی – کاربردی ایران و خاور میانه، با هدف گردآوری، حفاظت، آموزش و پژوهش تخصصی عکاسی و تاریخ عکاسی است.

میدان هفت تیر – ابتدای بهار شیراز – بوستان بهار شیراز

تلفن: ۸۸۸۴۸۹۹۳

در دوران کنونی که همه دوربین دیجیتال خوبی را همراه با گوشی همراهشان دارند، اطلاع از تاریخ عکاسی و نحوه‌ی نگاهداری و آرشیو و طبقه‌بندی عکس‌ها و دانستن نکات تخصصی‌تر در زمینه‌ی عکاسی برای او و خود شما بسیار مفید است.

می‌توانید با آن‌چه یاد می‌گیرید و به وسیله‌ی دوربین گوشی تا ده‌ها مسابقه‌ی جذاب راه بیندازید.
عکاسی یکی از هنرهایی‌ست که نیاز به خلاقیت را در کودک برجسته می‌کند و با امکانات راحتی که اجرای این خلاقیت‌ها دارند (همان گوشی همراه) می‌توانید به نحو قابل ملاحظه‌ و شادی‌آوری، خلاقیت‌های کودک را رشد دهید.

موزه و سرای چهره‌های ماندگار

عمارت چهره های ماندگار از جمله بناهای دوره قاجاری در مجموعه سعدآباد است که در سال ۱۳۸۶ به منظور آشنایی نسل جوان با بزرگان و نخبگان کشور به این مهم اختصاص یافته است.

خ ولیعصر خ شهید فلاحی خ شهید طاهری مجموعه سعدآباد

تلفن: ۲۷۹۴۰۲۶۶

لزوم آشنایی با بزرگان و نخبگان کشور بسیار روشن است. نسل جوان ایران نباید هیچ چیز را از صفر شروع کند. آشنایی با نامداران ایران‌زمین، امکان می‌دهد تا کودکان از تجربه‌های گران‌بهای بزرگان تاریخ خود اطلاع یابند و در مواقع مقتضی در زندگی خودشان ثمرات این تجربه‌ها را به کار گیرند.

موزه آثار طبیعی و حیات وحش هفت‌چنار

موزه آثار طبیعی و حیات وحش هفت چنار در یکی از محله های قدیمی تهران به نام بریانک قرار دارد؛ خیابانی که هفت چنار کهنسال در آن واقع شده است. این مجموعه تلفیقی از نمونه های زنده و غیر زنده بی مهرگان، مهره داران، آبزیان، خزندگان، پرندگان و پستانداران را دارا است.

خ قزوین – خ شهید عرب- میدان بریانک- خ هفت چنار

تلفن: ۵۵۷۳۸۷۴۵ الی ۶

از آن موزه‌هایی است که کافی‌ست فرزندتان را به آن‌جا ببرید و نیازی به هیچ توضیح و کار انگیزشی برای علاقه‌مند کردن او ندارید.

دیدن مجموعه‌‌های زنده و غیر زنده از همه‌ی جانوران، در انواع مختلف، آن‌قدر جذاب است که خود کودکان همه‌ی اطلاعات مربوط به آن‌ها را خواهند بلعید! داشتن این اطلاعات برای همه‌ی زندگی‌شان بسیار مفید خواهد بود.
این تجربه را ما پس از چاپ مجموعه‌ی جانوران (باغ‌وحش عزیز من) داشته‌ایم و حتما فرزند خود شما نیز بارها علاقه‌ی خود را به دانستن چنین مطالبی ابراز کرده است.

🔷 امتیاز بزرگ بازدید از چنین موزه‌ای، جدا شدن مطالب علمی و غیرعلمی‌ست و نگاه درست و همه‌جانبه‌ای که او نسبت به دنیای جانداران پیدا می‌کند. ترکیب بازدید از موزه‌ی زیست و موزه‌ی آثار طبیعی بسیار مفیدتر خواهد بود و هم‌افزایی ناشی از دو محیط مختلف در عین موضوع‌های مشابه، اطلاعات و نگاه فرزندتان را همه‌جانبه‌تر خواهد کرد.

موزه تماشاگه زمان

تماشاگه زمان مجموعه‌ای از ابزارهای زمان‌سنجی و گاه‌شماری است که ساعت‌های اولیه مانند ساعت آفتابی، ساعت شنی، ساعت آبی و ساعت سوختی و … در آن قرار گرفته‌اند.

خ ولی‌عصر- نرسیده به م تجریش- خ زعفرانیه – چهارراه پرزین بغدادی – پ ۱۲

تلفن: 22417337

از جمله موزه‌های تخصصی که برای کودکان نیز بسیار جالب است. این است که پیشینیان ما از هزاران سال پیش قدر و ارزش زمان را می‌دانستند و برای اندازه‌گیری آن زحمات زیادی متحمل شده و انواع و اقسام زمان منبع‌ها را اختراع کرده‌اند. این یافته برای کودکان بسیار جالب و حاوی نکات آموزنده است. بدون این دستگاه‌های قدیمی که بسیاری‌شان ابتدایی به نظر می‌رسند (اما هیچ کدام چنین نیستند و هر کدام جلوه‌هایی از پیشرفت بشر را در خود دارند) ساعت‌های دقیق و مدرن امروزی به وجود نمی‌آمد.

نکته‌ی جالب این که حتی ساعت‌های بسیار امروزی و مدرن نیز دیگر به کار اکثریت مردم نمی‌آید. گوشیِ همیشه همراه این نیاز را هم به خوبی پاسخ داده است.

سوال مهمی که ممکن است (و کاش) به ذهن کودکان برسد و دنبال پاسخ آن باشند، نقش دوگانه‌ی ساعت است: هم برای زمان‌سنجی و هم به عنوان یک وسیله‌ی تزیینی و اسباب تفاخر. به نظر می‌رسد برای بسیاری از آنان نیز که هنوز از ساعت استفاده می‌کنند همین وجه دوم یعنی زینت بودن و مثلا به عنوان یک دستبند زیبا مورد توجه است.

🔷 چالش فکری کودکان با این موضوع، می‌تواند به نتایج جالبی برسد.

موزه نقاشی پشت شیشه

این موزه در برگیرنده آثار زیبا و متنوعی از مجموعهٔ تابلوهای نقاشی پشت شیشه است که در یکی از خانه‌ های قدیمی تهران با معماری سده اخیر، به نام خانه دکتر شقاقی، بر پا شده است‌.

خ سعدی- خ قائدی- تقاطع خ نورمحمدی پ ۲۰۷

تلفن: ۷۷۵۲۶۷۷۷

شکل‌های متنوع و زیبایی که با رنگ‌های بسیار زیبا و متناسب، زمانی روی شیشه‌ها کشیده می‌شد و تا همین سی چهل سال پیش نیز تا حدی رواج داشت برای کودکان بسیار جذاب است و ذوق رنگ و نقاشی آنان را ارتقا می‌دهد.

هنری که از ابتدا همراه با معماری ایرانی بود و اکنون دیدن مجموعه‌ای از آن‌ها می‌تواند برای کودکان الهام‌دهنده باشد. شاید دوباره روزی شاهد اوج این هنر باشیم.

موزه سنگ

این مرکز یکی از کامل‌ترین موزه‌های سنگ موجود در تهران است که می‌توان دست کم یک نمونه از تمامی سنگ‌های موجود در جهان، را در آن مشاهده کرد.

محله اوین- بلوار دانشجو- دانشگاه شهید بهشتی- دانشکده علوم زمین

تلفن: ۲۹۹۰۲۶۱۶

دیدن سنگ‌هایی که از نقاط مختلف جهان گردآوری شده و در محیطی محدود یک‌جا به معرض تماشای بازدیدکنندگان گذاشته شده است، از جنبه‌های مهمی حاثز اهمیت است.
نخست آن که کودک پی به اهمیت فراوان سنگ می‌برد و این درک، حاوی نکته‌ی مهمی‌ست. غالبا سنگ در تصور عامه، نماد چیزی فراوان و کم‌ارزش است. ممکن است سنگ‌هایی که در ساختمان به کار می‌رود گران‌قیمت شمرده شوند (که چنین نیز هستند) اما اکثر مردم قلوه‌سنگ‌ها و خرده‌سنگ‌های بیابان و دشت و کوه را چندان مهم نمی‌شمرند.
دانش‌آموز در کتاب درسی خود به بطلان چنین نظری پی می‌برد و حالا در موزه‌ی سنگ می‌تواند اهمیت واقعی همه‌ی سنگ‌ها را بیشتر دریابد.

دانش‌آموزان طبق درسی که در کتاب درسی علوم می‌خوانند، می‌دانند که خاک باارزش در طول زمان از خرد شدن سنگ‌ها به وجود آمده است. آن‌ها خوانده‌اند که برای تولید فقط یک سانتی‌متر خاک، ۲۰۰ سال زمان لازم است. یعنی هزار سال باید بگذرد و سنگ‌ها در گذر زمان در رودخانه‌ها و بستر کوه‌ها روی هم بغلطند تا فقط پنج سانتی‌متر به ارتفاع خاک افزوده شود. آن وقت اگر در بحث‌های دوستانه یا فامیلی، کسی از بی‌ارزش بودن خاک بگوید (و معمولا در مثل‌ها و شعرها، خاک شدن و خاک‌سار شدن را به معنای سقوط تا پایین‌ترین حد می‌دانند!) دانش‌آموز می‌تواند به او توضیح دهد که خاک چه‌قدر باارزش است.

آن وقت، در صورتی که خبری بخوانند یا بشنوند که برخی سودجویان زالوصفت، خاک کشور را بار کامیون‌ها و تریلی‌ها می‌کنند تا به کشورهای دیگر صادر شود، با قیمتی که هر چه بالا باشد در برابر ارزش واقعی خاک ناچیز است، آن وقت می‌توانند از طرق گوناگون جلوی چنین پدیده‌هایی را بگیرند. با گفتن و گفتن و گفتن و توضیح دادن.

🔷 موزه‌ی سنگ می‌تواند بخشی از آموخته‌های دبستانی را کاربردی کند و در جان دانش‌آموز بنشاند.

موزه طبیعت و حیات وحش ایران

موزه طبیعت و حیات وحش ایران یکی از بزرگترین موزه‌های ایران در حوزه حیاط وحش است که بسیاری از گونه‌های طبیعت وحشی ایران در دسته‌بندی‌های مختلف از حیوانات در آن گردآوری شده‌است

نیاوران- بعد از کاخ نیاوریان- ابتدای دارآباد- بعد از آجودانیه – خ موزه

تلفن: ۲۲۸۰۳۵۳۹

یکی دیگر از چند موزه‌ای است که در تهران مستقیم و غیرمستقیم به جانوران اختصاص دارد. کودکان معمولا به این نوع موزه‌ها علاقه‌ی بسیاری نشان می‌دهند. به طور کلی موضوع جانوران برای آنان جذاب است. ولی بهتر است که این علاقه‌مندی، آگاهانه‌تر شود و ذهنیت آنان به طرف طبقه‌بندی جانوران سوق داده شود که این موزه یکی از مناسب‌ترین مراکز برای تحقق چنین هدفی‌ست.

نقاشی کردن از جانوران یکی از مفیدترین فعالیت‌ها در موزه‌هایی است که به جانوران (یا گیاهان) مربوط می‌شوند. به ویژه اگر به آن‌ها توصیه کنید بعضی اطلاعات هر جانور را که به نظرشان مهم‌تر می‌رسد، زیر نقاشی همان جانور بنویسند. این اطلاعات و نقاشی‌ها را می‌توانند بعد در خانه و مدرسه مرور کنند و در مدرسه، یکی از لوازم پز دادن! است. ضمن این که دیگر بچه‌ها را تشویق می‌کند که از والدینشان بخواهند که آن‌ها را به آن موزه ببرند.

موزه مردم‌شناسی

موزه مردم شناسی شامل آثار مربوط به مردم شهرستان‌های گوناگون ایران در دوره قاجاریه و معاصر است که در یک مکان با محیطی مناسب در معرض دید بازدید کنندگان قرار گرفته است.

میدان ۱۵ خرداد- داخل محوطه کاخ گلستان- داخل کاخ ابیض

بدون شک این موزه یکی از جذاب‌ترین و مفیدترین موزه‌ها برای کودکان (و بزرگسالان) است. در حالی که غالبا از روی اسم آن گمان می‌کنند موزه‌ی به اصطلاح سنگین و سختی برای بازدید باشد و به مقولات پیچیده‌ی اجتماعی مربوط باشد.

اما اصلی‌ترین و بهترین قسمت موزه، مجسمه‌هایی واقعا زیبا و تاثیرگذار از اقشار مختلف مردم و شغل‌های گوناگونی است که در سال‌های دور (و نزدیک) در ایران وجود داشته است. مهارت به کار رفته در ساخت تعدادی از این مجسمه‌ها به حدی است که از فاصله‌ی چندمتری بازدیدکننده متوجه مجسمه بودن آن‌ها نمی‌شود. حتما و حتما فرزندانتان را ببرید تا تجربه‌های مفید و ماندگاری برایشان ساخته شود.

موزه تنوع زیستی

موزه تنوع زیستی تهران به منظور نمایشگاه تخصصی گونه های گیاهی و جانوری جهان و همچنین نمایش گونه های جانوری کمیاب در پارک طبیعت پردیسان در شمال غربی تهران قرار دارد.

شهرک غرب- بزرگراه همت- بعد از پل یادگار امام- داخل پارک پردیسان

تلفن: ۸۸۲۴۱۶۴۹

مشابه مطالبی که در مورد موزه‌ی طبیعت و حیات وحش ایران (دارآباد) نوشتیم در مورد این موزه نیز صدق می‌کند. هم در مورد طبقه‌بندی و هم توصیه به فعالیت نقاشی توسط کودکان.

موزه حیات وحش سرخه حصار

در موزه حیات وحش سرخه حصار گونه‌های مختلف جانوری به ویژه گونه‌های شاخص استان از جمله کل و بز و قوچ و میش و پرندگان بومی و… نگهداری می‌ شود.

خ دماوند- سه راه آزمایش- خ گل مریم

عینا همان مطالب موزه‌ی دارآباد در این‌جا نیز صدق می‌کند. با این تفاوت که در این موزه، تاکید بیشتری روی حیوانات بومی استان وجود دارد.

موزه حشرات هایک میرزایانس

موزه حشرات هایک میرزایانس با بیش از چهار میلیون نمونه حشره، تنها مرجع رسمی شناسایی و رده بندی حشرات و غنی ترین موزه جانور شناسی ایران است.

بزرگراه چمران – خ تابناک- موسسه تحقیقات رده‌بندی حشرات

تلفن: ۲۲۴۰۱۲۴۲

نام این موزه ممکن است برای کودکان جالب نباشد و تصور آن‌ها از حشرات، فقط مورچه و سوسک و از این قبیل باشد. به آنان توضیح دهید که در میان موزه‌های جانوران اتفاقا این موزه، کامل‌ترین و بهترین است و به آن‌ها بسیار خوش خواهد گذشت.

حشرات، پرتعدادترین جانوران روی زمین هستند و از نظر تعداد انواع نیز از همه‌ی طبقه‌های دیگر جانوران متنوع‌تر و بیشترند. به طور مثال در میان چهار میلیون نوع حشره‌ای که در این موزه می‌توانند ببینند فقط هزاران نوع پروانه وجود دارد. در پایان بازدید متوجه می‌شوند که چه‌قدر تفاوت در نگاهشان نسبت به حشرات پیدا شده است.

موزه آبگینه و سفالینه

موزهٔ آبگینه با بنایی زیبا و تاریخی یکی از موزه‌های مرکزی شهر تهران است که موزه تخصصی شیشه و سفال به شمار می رود.

۳۰ تیر- نرسیده به خ جمهوری

تلفن: ۶۶۷۰۸۱۵۳

آبگینه‌ها و به ویژه سفالینه‌ها از نخستین وسایلی‌ست که انسان در هزاران سال پیش درست کرد و پس از آن به طور مداوم بر تعداد و انواع و شکل‌ها و طرح‌ها و نقشه‌های آنان افزوده شده است و جایی مانند موزه‌ی آبگینه می‌تواند با نمایش انبوه آن آثار زیبا سلیقه‌ی رنگ‌شناسی و طراحی کودکان را به مقدار زیادی ارتقا دهد و نشاط و شور فراوانی در آنان ایجاد کند.

برای خود شما نیز دیدار از این موزه بسیار جذاب خواهد بود.

موزه جواهرات ملی ایران

گنجینه بی‌مانند « خزانه جواهرات ملی » مجموعه‌ای از گرانبهاترین جواهرات جهان است که طی قرون و اعصار بدین صورت فراهم آمده است. هر قطعه از این جواهرات، گویای بخشی از تاریخ پرفراز و نشیب ملت بزرگ ایران است.

خ فردوسی – شماره ۲۱۳- بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران- خزانه جواهرات ملی

تلفن: ۶۴۴۶۴۷۰۰

از جمله موزه‌های تاریخی‌ست که می‌تواند اطلاعات بسیاری در اختیار کودکان قرار دهد. هر قطعه از جواهرات این موزه، داستان جذابی دارد که دانستن آن‌ها، گذشته از آن که برای کودکان جذاب است، بر اطلاعات تاریخی آنان می‌افزاید.

چنین بازدیدی می‌تواند بستر مناسبی برای رشد خلاقیت ذهنی و توانایی داستان‌نویسی کودکان باشد.
خود شما نیز که معلوم است از دیدن موزه، لذت خواهید برد.

موزه فرش

مجموعه موزه فرش ایران شامل با ارزش‌ترین نمونه‌های قالی ایران از قرن نهم هجری تا دوره معاصر شامل انواع گلیم‌ها و فرش‌های دست بافت‌، با توجه به مرغوبیت و قدمت آن‌ها حفظ و نگه‌داری می‌شوند.

خ دکتر فاطمی – تقاطع خ فاطمی و کارگر شمالی- ضلع شمالی پارک لاله

تلفن: ۸۸۹۶۷۷۰۷

می‌گویند فرش هر چه پا بخورد (زمان بر آن بگذرد) قیمتی‌تر و مرغوب‌تر می‌شود. دلیلش این است که تار و پود قالی مدام بیشتر در هم فرو می‌روند و هزاران گره‌ای که در قالی وجود دارد کوچکتر و نرمتر می‌شوند و به اصطلاح قالی خوش‌بافت‌تر می‌شود.

حالا می‌توان حساب کرد قالی خوش‌رنگ و نگاری که عمری ششصد ساله دارد، تا چه میزان بر مرغوبیت آن افزوده شده است. ضمن این که گلیم‌ها و قالی‌های دست بافتی که در موزه‌ی فرش وجود دارد از ابتدا نیز جزو فرش‌های گرانبها و زیبا محسوب می‌شده‌اند. به هر صورت کودکان از دیدن این همه قالی با نقش‌های متفاوت و رنگ‌های زیبا بسیار لذت می‌برند. به ویژه که ذوق نقاشی و علاقه به طراحی و رنگ و این مقولات داشته باشند. اما به جز آن نیز موزه‌ی فرش بسیار جذاب است.

موزه تاریخ طبیعت تهران

در موزه تاریخ طبیعت تهران شگفت انگیزترین حیواناتی را می بینید که در طبیعت ایران پیدا شده اند. این حیوانات به صورت تاکسیدرمی شده در فضای موزه به نمایش گذاشته شده است.

میدان هفت تیر- ابتدای خ قائم مقام فراهانی

جانوران این موزه که به شکل تاکسیدرمی به نمایش گذاشته‌ شده‌اند، از جهات گوناگون می‌توانند برای کودکان جذاب باشند.
ثابت بودن این جانوران دو فایده دارد: هم امکان تمرکز و دقت روی قسمت‌های مختلف بدن آن‌ها را فراهم می‌کند. هم درست به همین دلیل آن‌ها مدل‌های راحت‌تری برای کشیدن نقاشی هستند.
به هر حال آن‌چه در مورد جذابیت موزه‌های مربوط به جانوران در قسمت‌های قبلی گفتیم در این‌جا نیز صدق می‌کند.

موزه خودروهای اختصاصی کاخ نیاوران

خودروهای خاندان پهلوی نیز از آثار به جا مانده ای است که قابلیت نمایشی دارند، به همین منظور در کاخ موزه نیاوران مجموعه ای برای نمایش این خودروهای تاریخی ایجاد شده تا علاقه مندان بتوانند از آن استفاده کنند.

خ شهید باهنر- ضلع شمالی میدان نیاوران – مجموعه تاریخی و فرهنگی نیاوران

برخی کودکان (که تعدادشان هم کم نیست) به موضوع خودرو علاقه‌ی ویژه‌ای دارند. این موزه می‌تواند منبع مراجعه‌ی خوبی برای این علاقه‌مندی‌شان باشد.

هم‌چنین این خودروها از دو نظر تاریخی نیز مهم هستند: به دلیل نمایش بخشی از تاریخ تکامل صنعت خودرو و هم به دلیل نقشی که در تاریخ ایران دارند.
این موزه محل مناسبی برای گفت‌وگو میان بازدیدکنندگان است.

چند موزه‌ی دیگر نیز هستند که بازدید از آن‌ها می‌تواند برای کودکان جالب باشد.

  • موزه‌ی علوم و فناوری جمهوری اسلامی ایران
  • موزه‌ی هوانوردی
  • موزه‌ی تاریخ
  • موزه‌ی علوم زمین
  • موزه‌ی صنعت برق ایران
    و …

🔷 هر کدام از این موزه‌ها به ویژه موزه‌ی تاریخ که توسط کنون پرورش فکری راه‌اندازی شده است، می‌توانند ضمن فراهم آوردن اوقات خوشی برای شما و فرزندتان، بر دامنه‌ی اطلاعات کودکان و گسترش گنجینه‌ی واژگان آن‌ها بیفزاید.
استفاده از چنین امکانات ارزان و مفیدی را از دست ندهید.

موزه علوم و فناوری جمهوری اسلامی ایران

موزه علوم یکی از موزه های مدرن، جدید و با امکانات جالب توجه است که در مجموعه گنبد مینا ( پلانتاریوم) در معرض دید بازدیدکنندگان قرار گرفته است. این موزه دارای بخش های مختلف از جمله حوزه فضا و نجوم، حوزه زیست شناسی، حوزه زمین شناسی و … با امکانات وسایل جالب توجه است.

میدان امام خمینی – خیابان سی تیر – بالا تر از موزه ملی ایران باستان – ساختمان سابق کتابخانه ملی ایران

موزه هوانوردی

این موزه اولین و تنها مرکز دایمی نمایش‌های هوایی ایران و خاورمیانه است که به منظور نمایش هواپیماها و آشنایی نوجوانان و جوانان با پرواز و هوافضا راه اندازی شده است.

کیلومتر ۴ آزادراه تهران-کرج  

تلفن:۶۶۰۰۹۲۱۸

موزه تاریخ 

موزه تاریخ همان طور که از نامش پیداست به منظور مطالعه و شناخت بهتر تاریخ و وقایع تاریخی ساخته و از سوی کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان افتتاح شده است.

میدان شهدا- خ پیروزی – خ افروز – جنب فروشگاه اتکا

تلفن: ۳۳۳۴۷۳۶۶ 

موزه علوم زمین

موزه سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور موزه ای تخصصی است که به طور خاص نمونه هایی از سنگ ،کانی، سنگواره (فسیل) و اشیاء معدنکاری قدیمی به دست آمده از نقاط مختلف داخل و خارج کشور را در خود جای داده است.

ضلع غربی میدان آزادی – بلوار معراج- جنب سازمان نقشه‌برداری 

موزه صنعت برق ایران

در این گنجینه‌، اشیا و اسناد قدیمی مربوط به صنعت برق از حدود ۱۲۰ سال پیش تاکنون به همراه پیشرفت‌های این صنعت در معرض دید علاقه‌مندان قرار گرفته است‌.

خ پیروزی، خ علیرضا شهبازی

تلفن: ۳۹۹۷۲۸۶۶ 

موزه سینمای ایران

در این موزه گنجینه عکس‌ها، اسناد و وسایل و تجهیزات قدیمی سینما از شخصیت‌های سینمایی و نیز پشت صحنه فیلم‌های بزرگ، پوسترها و دیگر چیزهای وابسته به سینما به نمایش گذاشته‌شده‌است. 

خ ولیعصر- باغ فردوس

تلفن: ۲۲۷۲۳۵۳۵ 

🔷 و اما مهم‌ترین موزه‌ی تهران

بدون شک مهم‌ترین موزه‌ی تهران (و ایران)
که بازدید از آن برای کودکان نیز بسیار ضروری و مفید است

🔻 موزه‌ی ایران باستان

در خیابان امام خمینی، بین میدان‌های امام و حسن‌آباد است.
در مطلب جداگانه‌ای به این موزه خواهیم پرداخت.

با استفاده از شش کتاب گردشگری کودکان برای اول تا ششم دبستان، کودکان دبستانی خود را با بوم‌گردی آشنا کنید.

ارسال پستی کتابها به همه جای ایران رایگان است. برای آشنایی بیشتر با کتابهای گردشگری اول تا ششم دبستان روی هر کتاب کلیک کنید تا توضیحات و بخشی از محتوای هر کتاب را ببینید. در صورت نیاز به راهنمایی برای انتخاب کتاب مناسب هنگام خرید کتاب کودک برای فرزندتان میتوانید به پشتیبانی واتساپی پیام دهید.

♦️موزه مناسب برای کودکان

🔻 موزه های مهم ایران

همه‌ی موزه‌های عمومی برای کودکان قابل استفاده هستند. در این اماکن می‌توانند یادگیری لذتبخش را به بهترین شکل تجربه کنند.

🔻مکان های مناسب کودکان در تهران

اگر در تهران زندگی می‌کنید، سعی کنید لیست موزه های تهران با آدرس آن‌ها را پرینت کنید و در محل مناسبی قرار دهید تا در هر فرصت مناسب فرزندانتان را به موزه ببرید.
حتی اگر خانه‌تان در شرق تهران است، به موزه‌های غرب تهران نیز بروید. مثلا موزه‌ی هفت چنار یا موزه‌ی حیات وحش پردیسان و …
همه‌ی موزه‌های تهران محل‌هایی هستند که کودکان بسیاری چیزها می‌آموزند. آن هم آموزشی لذت‌بخش که دیگر یادشان نمی‌رود.

🔻 آموزش نقاشی به کودکان ۷ ساله و کم‌تر

آثار بسیار متنوع در هر موزه، امکان مناسبی‌ فراهم می‌کنند تا کودکان را ترغیب کنید آن‌ها را نقاشی کنند. نقاشی کودکانه وسایل موزه بخصوص اگر آن‌ها به کلاس نقاشی هم می‌روند، باعث هم‌افزایی دانشی می شود که از دیدن اشیای موزه به دست می آورند با نقاشی‌هایی که می‌کشند. آن‌ها در هر دو جنبه بسیار بهره‌مند می‌شوند.

🔻 جست‌وجوی ارتباط های گذشته و حال

تقریبا همه‌ی چیزهایی که در موزه‌ها وجود دارد، در زندگی فعلی نیز و معمولا در اشکال تکامل‌یافته وجود دارد. به طور مثال قطعه‌ی سنگی تیز که به نوک چوبی بلند و عمود بر آن متصل شده است (جزو آثار پیش از تاریخ) می‌تواند کلنگ‌های امروزی را به ذهن بیاورد. جست‌وجوی این شباهت‌ها و یافتن این ارتباط‌ها، علاوه بر آن که ذهن کودکان را به سوی پژوهش پیش می‌برد، نوعی بازی بسیار سرگرم‌کننده و مفید هم هست.

🔻 فواید دیگر

تخلیه‌ی انرِژی‌های اضافی در کودکان، بالا بردن توجه و دقت در آ‌ن‌ها، آشنایی بیشتر با شهر، امکان بیشتر برای تعامل با دیگران، افزایش مهارت گفت‌وگو و بسیاری فواید دیگر طی بازدید از موزه‌ها حاصل می‌شود

🔷 در محل زندگی شما چه موزه‌هایی وجود دارد؟
از امکانات ارزان و جذاب آن‌ها استفاده کنیم.

دانلود فهرست موزه های تهران مناسب برای کودکان

موزهدریافت

مطالب پربازدید دبستانک

۱۰ کتاب برای تقویت روانخوانی کلاس اول

کتاب تقویت روخوانی کلاس اول

تقویت درک مطلب دبستانی ها

بهترین کتاب روانخوانی اول دبستان

خرید کتاب کودک

۴ کتاب تقویت درک مطلب کلاس اول

جدول کودکانه برای اول تا ششم دبستان

فلسفیدن برای اول تا ششم دبستان

روانخوانی کلاس اول

شاهنامه کودکان

روانخوانی کلاس دوم

بهترین کتاب داستان برای کلاس پنجم

قصه های شاهنامه برای کودکان

داستان های شاهنامه برای کودکان

نروژ کشوری امن برای درختان

نروژ اولین کشور در جهان است که متعهد شده میزان جنگل‌زدایی را به صفر برساند.

کشور نروژ با ملزم ساختن خود در به صفر رساندن جنگل‌زدایی گام مهمی را در جهت مبارزه با حفظ مناطق جنگلی برداشته است.

این کشور برای اجرایی شدن پروژه‌های حفاظت از جنگل‌ها در سراسر جهان بودجه اختصاص داده و از برنامه‌های حقوق بشر برای افراد محلی که در مدیریت جنگل‌ها نقش دارند، حمایت کرده است. این اقدام، پیروزی حائز اهمیتی در حفظ جنگل‌های استوایی است. طی چند سال گذشته تعدادی از شرکت‌ها خود را متعهد کرده‌اند تا تولید کالاهایی را که با تخریب جنگل‌ها ارتباط دارند متوقف سازند.

انجمن جنگل استوایی نروژ از سال‌ها قبل برای حمایت از تعهد به صفر رساندن جنگل زدایی فعالیت کرده است. همچنین نمایندگان مجلس نروژ از دولت این کشور درخواست کردند تا از طریق سیاست‌گذاری‌های مجزا و سرمایه گذاری از تنوع زیستی حفاظت کنند.

در سال ۲۰۱۴ نروژ در نشست آب و هوایی ملل متحد در نیویورک با آلمان و انگلیس به اعلامیه مشترکی دست پیدا کرد که متعهد شد تعهدات ملی جهت تامین کالا و اجناس، بدون نیاز به جنگل‌زدایی را ترغیب کند.

طبق گزارش روزنامه‌ی ایندیپندنت، تولید محصولات چوبی، روغن پالم و سویا در هفت کشور با میزان بالایی از جنگل‌زدایی همراه بوده و علت ۴۰ درصد کاهش منابع جنگلی استوایی و تولید ۴۴ درصدی انتشار گاز کربن بین سال‌های ۲۰۰۰ تا ۲۰۱۱ بوده است.

منبع: ایسنا