بایگانی دسته ی ۳ تا ۶ سال

🔻 شکلات

سوال بالا را می‌شود با یک سوال جواب داد.
در مورد شکلات چه‌کار کرده‌اید که فرزندتان علاقه‌‌مند به شکلات شده است؟
تقریبا اکثر کودکان علاقه‌مند به شکلات هستند و خیلی هم زیاد علاقه‌مندند. هیچ کاری هم لازم نبوده برای علاقه‌مند شدنشان به شکلات انجام دهید. چون شکلات شیرین و خوشمزه است.

🔻 شرطِ شکلاتی

پس نخستین کار این است که موضوع یادگیری باید برایش شیرین و لذت‌بخش باشد. در آن صورت نیازی نیست برای مشتاق شدن او شما کارهای عجیب و غریبی انجام دهید.

🔻 علاقه‌مندی‌های خانوادگی

به طور طبیعی و بستگی به ویژگی‌هایی که در هر خانواده وجود دارد، کودکان به چیزهایی علاقه‌مند می‌شوند و دنبال انجام آن‌ها هستند. مثلا در یک خانواده، فوتبال محور اکثر صحبت‌ها و وقت‌گذرانی‌هاست. در چنین خانواده‌هایی کودکان به همه‌ی ملزومات فوتبال هم علاقه‌مند می‌شوند که در راس آن ‌ها توپ است. در همه جا از اتاق و حیاط گرفته تا پارک و خیابان هم می‌خواهند دنبال توپ بدوند.
یا در بسیاری خانواده‌ها، نماز خواندن و به طور کلی انجام مراسم عبادی، به گونه‌ای انجام می‌شود که علاقه‌ی کودکان را برمی‌انگیزد و مدام دنبال تقلید از والدین و انجام کارها مثل آن‌ها هستند و از اولین سوال‌هایشان هم این است که چگونه وضو بگیریم؟ یا می‌خواهند دقیقا بدانند که چگونه نماز بخوانیم؟ و از این قبیل.
در هر دو مورد فوق و ده‌ها و صدها مورد دیگر، کودکان از همان ابتدا نسبت به انجام آن کارها احساس نیاز می‌کنند و همواره مشتاق به انجام آن‌ها هستند.

🔻 علاقه‌مندی به یادگیری نیز …

در مورد یادگیری علم و دانش و اصولا هر نوع یادگیری نیز همین‌گونه است و در مواردی بسیار قوی‌تر و پردامنه‌تر.
نیاز به یادگیری از همان نوزادی در بچه‌ها وجود دارد. خیلی هم مشتاق یادگیری هستند. اگر خرابش نکنیم همان‌طور می‌ماند و رشد می‌کند و آن‌ها همواره مشتاق یادگیری خواهند بود. همان‌طور که مشتاق غذا خوردن خواهند بود. همان‌طور که مشتاق آب خوردن خواهند بود. چون نیاز به غذا و آب مربوط به جسمشان است و به طور طبیعی وجود دارد. نیاز به یادگیری هم همین‌طور است. اگر چه ظاهرا مربوط به ذهنشان است اما در واقع مربوط به زندگی‌شان است و مثل آب و غذا می‌ماند. اگر ما خرابش نکنیم به همان صورت باقی می‌ماند.

🔻 دو عامل اشتیاق‌زا

بنابراین دو عامل باعث می‌شود فرزندمان خودش مشتاق یاد گرفتن باشد. یکی این‌که نیاز به یادگیری کند و احساس نیاز داشته باشد و یکی هم این‌که آن چیزی که می‌خواهد یاد بگیرد جذاب باشد. مثل شکلات که شیرین و خوشمزه است.
موارد یاد گرفتنی هم باید شیرین و خوشمزه باشد. نمی‌شود که یک چیز تلخ دهید دست بچه و اسمش را بگذارید شکلات.
یک‌بار بخورد دیگر نمی‌خورد. حالا دائم هم بگویید این شکلات است. می‌گوید نمی‌خواهم.
موضوع یاد گرفتن هم مثل همین است. نمی‌توانیم به کودک بگوییم این دفعه لازم است باید این ‌را یاد بگیری. می‌گوید نمی‌خواهم. همان‌طور که یک شکلات قلابی را نمی‌خواهد. موارد یاد گرفتنی قلابی را هم نمی‌خواهد و پس می‌زند.

🔻دو عامل پرهیز

دو عامل نیز (و دقیقا در جهت عکس دو عامل شوق‌برانگیز) برای پرهیز کودک از یادگیری وجود دارد، یکی این‌که احساس نیاز نمی‌کند، یکی این‌که از ملزومات یادگیری بیزار شده است.
این بیزار شدن در مواردی به دلیل اجبار ماست که به زور می‌خواهیم به او چیزی یاد دهیم. شما شکلات را هم به زور به بچه دهید بعد از مدتی دیگر نمی‌خورد. در مواردی نیز به دلیل بیزارکننده بودن موضوع یا ملزومات یادگیری‌ست.

🔻اگر ما خرابش نکنیم

اگر ما احساس نیازش به یادگیری را خراب نکنیم و اگر موارد خوبی در اختیار داشته باشد، همیشه مشتاق یاد گرفتن خواهد بود. اگر اکنون احتیاج به یاد گرفتن ندارد و می‌خواهیم رفتار و درونیات او را اصلاح کنیم، ابتدا باید خودمان را اصلاح کنیم.
در مورد غذا خوردن هم می‌بینید خیلی از کودکان غذا نمی‌خورند و احساس نیاز ندارند. مادرش دورش می‌گردد که غذا را به زور در دهانش بگذارد. این نشان می‌دهد که رفتار این مادر در ارتباط و تعامل با کودکش غلط بوده است. وگرنه نیاز کودک به غذا خوردن که دیگر اظهرمن‌الشمس است و به طور طبیعی در کودک وجود دارد.
کودکانی نیز که مشتاق یادگیری نیستند احساس نیازشان با روش‌های غلط خراب شده است.

🔻کودک از نوزادی جوینده است

کودک وقتی به دنیا می‌آید از همان نوزادی به طور طبیعی می‌خواهد یاد بگیرد. به جست‌وجوی جهان می‌آید. می‌خواهد ببیند این چیست، آن چیست و مدام سوال می‌کند. سوال مشترک اکثر کودکان بسیار خردسال «این چیه؟» است، آن‌قدر زیاد که گاهی پدر و مادرها از کنجکاوی‌های بی‌حد بچه کلافه می‌شوند.
در حالی که جست‌وجوی کودک کاملا ضروری و نیز طبیعی‌ست والدین باید خونسرد و با حوصله به همه‌ی سوالاتش پاسخ دهند. قاعدتا اگر فرزندشان‌را دوست داشته باشند، که همه‌ی پدر مادرها دوست دارند، باید بخاطر فرزندشان به همه‌ی این سوال‌ها پاسخ دهند و به تدریج نیز که کودک بزرگ می‌شود این‌کار را ادامه داده و شکل‌های بهتری به آن دهند.

خب این برای مواقع و کودکانی‌ست که از اول درست و طبیعی بار آمده‌اند و پدران و مادران اندیشمندی داشته‌اند که توانسته‌اند درست با آن‌ها برخورد کنند، اما پدر و مادری که دچار کم‌کاری یا بدکاری شده است، به جایی رسیده که بچه‌اش دیگر احساس نیاز نمی‌‌‌‌‌‌کند‌.

🔻باید چه‌کار کنیم؟

دو نکته وجود دارد: یکی این‌‌که بچه احساس نیاز کند و این چیزی نیست که شما با دستورات مستقیم بتوانید به وجود بیاورید.
از آن‌جا که هر کودکی (حتی او که توی ذوقش زده‌اید) می‌خواهد سر در بیاورد در هر جایی چه‌خبر است، درباره‌ی چیزهای جذاب دنیا و چیزهای دور و اطراف محیط با همسرتان و دیگران صحبت کنید، کودک خودش علاقه‌مند می‌شود که پیگیری کند و این احساس نیاز کم کم رشد می‌کند.
اما نکته‌ی مهم این است که کودک لذت ببرد، باید کاری کنید که از یاد گرفتن لذت ببرد. مثل شکلات، به همان شیرینی و به همان جذابیت.

🔷 شعار ما در دبستانک چنین است: عادت کنیم از یاد گرفتن لذت ببریم.

اگر بتوانیم این شعار را در عمل اجرا کنیم این مشکل حل می‌شود. باید کاری کنیم و بستری فراهم کنیم که کتاب کودک و ابزاری که در اختیار کودک قرار می‌گیرد، جذاب و دوست‌داشتنی باشد.

نویسنده: سیدرضا تهامی

مطالب پربازدید دبستانک

۱۰ کتاب برای تقویت روانخوانی کلاس اول

کتاب تقویت روخوانی کلاس اول

تقویت درک مطلب دبستانی ها

بهترین کتاب روانخوانی اول دبستان

خرید کتاب کودک

۴ کتاب تقویت درک مطلب کلاس اول

تقویت درک مطلب دبستانی ها

جدول کودکانه برای اول تا ششم دبستان

فلسفیدن برای اول تا ششم دبستان

روانخوانی کلاس اول

شاهنامه کودکان

استعداد یعنی توان انجام یک کار بالاتر از میانگین عرفی که وجود دارد. استعداد ارثی-ژنتیکی و اکتسابی است. استعداد اکتسابی به شیوه‌های مختلف براساس تبار‌ شغلی، تربیت، فضای خانه و خانواده، محیط شهر و کشور و … بعد از تولد در کودک بوجود می‌آید که منجر به بروز و شکوفایی استعداد می‌شود. برای بروز و شکوفایی استعداد دو مرحله‌ی کاملاً جدا از هم وجود دارد. یکی تشخیص استعداد و دیگری پرورش آن است.

تشخیص استعداد

کودکان به دسته‌های بااستعداد، کم‌استعداد یا بی‌استعداد تقسیم نمی‌شوند. همه کودکان دارای استعداد هستند که با هم متفاوت است و باید کشف شود. بخاطر تفاوت انسان‌ها با هم یکسان‌سازی قابل قبولی بین آن‌ها پذیرفته نیست. هرکسی و هرگروهی با توجه به ویژگی‌های جسمی، ذهنی و تربیتی خودش عمل می‌کند.

یکی از مراحل تشخیص استعداد‌، آزاد و رها گذاشتن بچه‌ها است.

رها کردن آن‌ها و اجازه دادن به آن‌ها برای بروز توانایی‌شان بدون هیچ قید و بند اضافه است. اگر والدین خودشان آرزوی فوتبالیست شدن داشته‌اند؛ نمی‌توانند برای جبران ناکامی‌شان بچه‌ها را مجبور کنند که به دنبال فوتبال بروند. کاسپر اشمایکل، پسر پیتر اشمایکل افسانه‌ای مثل پدرش یک دروازه‌بان خوب است. استعداد فوتبال در او هم ارثی و هم اکتسابی است. نمونه‌ی آشناتر امیرعابدزاده دروازه‌بان فعلی تیم ملی که پسر احمدرضا عابدزاده دروازه‌بان سابق است. استعداد در او، هم جنبه ارثی و هم اکتسابی دارد. اما این مسئله درباره‌ی همه پدر‌ و‌ پسرها صدق نمی‌کند. مثلاً پسر یکی از فوتبالیست‌های خوب کشورمان در چند تیم‌ باشگاهی حضور داشت اما مثل پدرش نشد. چون استعداد و علاقه باید از درون بجوشد. که در پدر بود اما در پسر وجود نداشت. اما چیزی در درون امیر‌عابدزاده بود که می‌خواست مثل پدرش احمدرضا‌ عابدزاده نباشد. بلکه دوست داشت، خودش باشد و موجودیت مستقل داشته باشد. اما پسر احمد‌رضا عابدزاده بودن، باعث شد پله‌های ترقی را سریع‌تر طی کرده و از کودکی همراه پدر سر تمرین‌ها حاضر می‌شد و در بهترین محیط ممکن بزرگ شده بود. در کودکی همراه با پدرش ورزش کرد و زودتر از کودکان دیگر یاد گرفت. ولی این موضوع برای همه صدق نمی‌کند. برای همین می‌گویم که جنبه‌ی اکتسابی یک موضوع عام نیست. مثلا احمدرضا عابدزاده را عقاب آسیا می‌گفتند و به امیر لقب بچه عقاب داده بودند و بعدها گفتند بچه عقاب، عقاب شده است. درست است که همه‌ی بچه‌ عقاب‌ها، عقاب می‌شوند اما در جوامع انسانی این‌طور نیست که همه به سمت حرفه و استعداد پدرشان کشیده شوند. همه‌ی موزیسین‌ها، فرزند موزیسین ندارند یا همه‌ی شاعران، دختر یا پسرشان شاعر نمی‌شود بلکه چیزهای درونی دیگری برای شکوفا‌ شدن درونیات بچه‌ها نیاز است.

بچه ها باید رها اما زیر سایه‌ی مراقبت والدین بوده تا نشانه‌ها را بروز دهند.

مثلاً برای اینکه متوجه شوید بچه‌ای استعداد موسیقی دارد باید او را رها کرده اما زیر نظر بگیرید. زمانی متوجه می‌شوید که هوش موسیقیایی خوبی دارد که ادامه آهنگ را با ریتم‌های مشخص با دست و پا تکرار می‌کند. البته اشتباه نکنید؛ کلا کودکان موسیقی را بیش‌تر از بزرگسالان می‌فهمند. ۱۰ الی ۱۵ سال پیش یکی از بهترین و نوازندگان آمریکا که هزینه بلیط یک شب کنسرتش، هزار دلار بود در یک مترو به صورت ناشناس شروع به نواختن آهنگی کرد. چند دوربین مراقب او بودند چون می‌خواستند، عملکرد مردم را ببیند. اکثریت قریب‌ به اتفاق مردمی که هر شب برای شرکت در کنسرت‌هایش هزار دلار می‌پرداختند آن‌جا یک نگاهی به او می‌کردند و با عجله رد می‌شدند. بعضی از والدین که بچه‌ای همراه‌شان بود؛ دست والدین‌شان را می‌کشیدند و دوست‌داشتن آنجا بمانند. به همین دلیل است که می‌گویند بچه‌ها موسیقی را بهتر از بزرگسالان می‌فهمند. پس بچه‌ها را آزاد گذاشته و مراقب نشانه‌ها در او باشید. مثلاً بعضی از بچه‌ها در چهار سالگی خطی که میکشند، قوی است و شما متوجه استعداد نقاشی در او می‌شوید. فضا و محیط پرورش کودک نیز بر روی استعداد  بچه‌ها تاثیر می‌گذارد. اگر محیط با استعداد درونی بچه‌ها همراه باشد و شرایط هم فراهم باشد؛ آن استعداد بروز پیدا می‌کند. مثلا از سه کودک که در یک محیط پرورش می‌یابند؛ یکی به نقاشی، یکی به موسیقی و دیگری به چیز دیگری علاقه نشان می‌دهد و اگر استعداد و شرایط فراهم باشد، خودش پا جای پای شما می‌گذارد ولی اگر استعدادش مختلف باشد، شما باید متوجه شوید. در همه‌ی زمینه‌ها اینطور نیست که مثلا با ساخت چیزی با گل تشخیص دهید، فرزندتان استعداد مجسمه سازی دارد. لازم نیست که رشته‌ی دقیق هنری فرزندتان را تشخیص دهید که آیا ساز بادی خواهد زد یا خواننده خواهد شد. همین‌که هوش موسیقیایی او را تشخیص دهید، کافی است. در مورد نشانه‌های هنرهای دیگر در بچه‌ها مثل هنر تجسمی، نمایش، تئاتر و … باید به نشانه‌های او دقت کرد.

 بچه‌ها را رها و آزاد می‌گذاریم و او را به محیط‌های مختلف می‌بریم.

پرورش درست بچه‌ها زمانی اتفاق می‌افتد که در محیط غنی قرار بگیرند. مثلا زمانی که بچه‌ها را تئاتر کودکان می‌بریم، به این خاطر نیست که در آینده هنرپیشه یا کارگردان تئاتر شود اما دیدن تئاتر و شنیدن موسیقی خوب برای همه لازم است. از همان کودکی می‌توانید، سلیقه اش را پرورش دهید. اعم از اینکه او بخواهد آن رشته را دنبال کند یا نکند؛ مهم این است که شما سعی کنید، سلیقه‌اش را افزایش دهید. اگر آهنگ سطح پایین در خانه‌تان پخش شود، سلیقه‌ی بچه‌ها حول همین آهنگ‌ها شکل می‌گیرد. سلیقه ابزار مهم استعداد است. زمانی که فرزندتان موسیقی خوب شنیده، تئاتر خوب ببیند، گالری نقاشی برود؛ موسیقی، تئاتر و نقاشی مثل یک آهنربایی عمل می‌کند که براده‌های آهن در وجود، جسم و ذهن فرزند شما با آهنربا همخوان می‌شود. این علاقه باعث می‌شود، دوباره به شما اصرار کند که به گالری نقاشی برویم و زمانی‌که به خانه برمی‌گردید، خودش شروع به خط خطی کردن می‌کند. این یعنی فرزند شما استعداد نقاشی دارد اما معلوم نیست که استعداد نقاشی‌اش در‌ حد حسین بهزاد است یا در‌ حدی است که از نقاشی‌ کردن لذت می‌برد. مهم این است که این علاقه و کشش در او پرورش یابد و به دنبالش رفته و شما هم امکانات را برایش فراهم کنید. در این صورت مثل امیر عابدزاده می‌شود که هم استعداد داشت و هم در محیط مساعد قرار گرفت. شاید شما استعداد نقاشی نداشته باشید اما فرزند شما اگر استعداد نقاشی داشته و زمانی که محیط و شرایط نقاشی را برای او فراهم ‌کنید، این امکان را در اختیارش گذاشته‌اید تا نقاش شود. شک نکنید، روزی هزاران استعداد خوب نقاشی، موسیقی و رشته‌های دیگر حتی در شهرهای بزرگ غبار فراموشی گرفته و پرورش پیدا نکرده است. همه‌ی این حرف‌ها برای این است که استعداد‌ها را به موقع شناخته شده و پرورش دهیم و بتوانیم آنها را در خط درست کشش درونی بچه قرار دهیم.

همه‌ی بچه‌ها بدون استثنا یک یا چند استعداد دارند.

هنر ما این است که قلاب ماهی‌گیری را در جای درست و به نحو صحیح بیاندازیم تا ماهی مناسب که همان استعداد بچه‌هاست را صید کنیم. بعضی بچه‌ها در کودکی خیلی راحت خم و راست می‌شوند. اطرافیان می‌گویند: « انگار در بدنش استخوان ندارد.» این بچه‌ها استعداد جسمی و ذهنی برای ژیمناستیک شدن را دارند. پس به دنبال نشانه‌ها در بچه‌ها باشید.

زمانی آرزوی والیبالیست‌های ایرانی این بود که در یک ست ژاپن را ببرند. تا اینکه مسئولین فدراسیون والیبال در ۲۰ الی ۳۰ سال پیش به این نتیجه رسیدند که ما فوتبالیست‌های خوبی داریم اما کوتاه‌قد هستند. بنابراین در یک سفر به نقاط زیاد ایران، تعدادی را شناسایی کردند که هم قد بلند و هم مستعد بودند. اکنون نسل جدید والیبالیست‌های ایران، آینده‌ی روشنی را نشان می‌دهند.

همین الان در بلوچستان، بوشهر، بندرعباس چند هزار نفر دارنده مدال طلایی دو میدانی المپیک زندگی می‌کنند که به کار دیگری مشغول هستند و راهی به میادین ورزشی پیدا نمی‌کنند. در حالی‌که از نظر بدنی و ذهنی، استعداد بسیار خوبی دارند. مثلا علی باغبان‌باشی قهرمان افسانه‌ای دومیدانی ایران به همین صورت شناسایی شد. زمانی‌که او را به اجبار به سربازی فرستادند به دلیل کاری که در محل اقامتش داشت، فاصله ۲۰ کیلومتر از سربازخانه به خانه را می‌دوید و بر می‌گشت.  بعد از اینکه متوجه شدند به جای تنبیه او را آموزش دادند. صدها هزار کودک وجود دارد که استعداد آنها مورد غفلت قرار گرفته است.

خانم زمانه رحیمی از مادران آگاه و علاقه‌مند به آموزش‌های مربوط به کودکان به این سوال پاسخ بسیار خوبی دادند که در ادامه می‌خوانیم.

✍️ سلام
نه، نباید به همه‌ی سوالات پاسخ دهیم.
گاهی باید بگوییم نمی‌دانم تا او هم متوجه شود که هیچ‌کس هم چیز را بلد نیست و ما همیشه نیاز داریم که یاد بگیریم.
بعد بگوییم بگذار فکر کنم یا بگوییم بیا از گوگل سرچ کنیم یا بیا یه کتاب در موردش بخوانیم تا جواب را پیدا کنیم یا از کسی که فکر می‌کنیم می‌داند بپرسیم.
این‌طوری هم یاد می‌گیرد که ندانستن خجالت ندارد و هم یاد می‌گیرد که برای پیدا کردن جداب سوالاتش به منابع معتبر رجوع کند و به مفید بودن مطالعه پی می‌برد و عادت مطالعه و لذت یادگیری را پیدا می‌کند و هم می‌توانیم با این‌کار وقت بیشتری را با فرزندمان سپری کنیم که هردو از این زمان با هم بودن لذت ببریم و برای خودباوری واعتمادبه‌نفس کودک هم عالی هست وخود باوری‌اش تقویت می شود و…

ما هم به پاسخ ایشان اضافه می‌کنیم که این کارها باعث تقویت روحیه‌ی جستجوگری در او نیز خواهد شد.