راهنمای معلمان برای اداره کلاس‌‌های چندپایه (قسمت شانزدهم)

کلاس‌های چندپایه
راهی نو برای پیشرفت نظام آموزشی

جلسه‌ی آخر هر درس علوم

پس از بررسی پنج جلسه‌ی درس علوم، اینک فقط دو آیتم دیگر از اجرای الگوی آموزشی برای هر درس علوم باقی مانده است.

🔦 نیم‌ساعت معلمی

حتی من و شما نیز که عهده‌دار امر آموزش به دانش‌آموزان هستیم، هیچ چیزی را یاد نمی‌گیریم، مگر آن را آموزش دهیم.
به همین جهت آیتم «نیم‌ساعت معلمی» در الگوی دبستانک گنجانده شده تا وقتی که دانش‌آموز تسلط نسبی بر مفاهیم هر مبحث یافته است، آن را به شخص دیگری آموزش دهد.
این کار در منزل انجام می‌شود و شخص آموزش‌گیرنده می‌تواند یکی از اعضای خانواده یا دوستان و آشنایان باشد.

شخص مورد نظر معمولا ابتدا فقط به حکم وظیفه یا محبت، مشارکت در این برنامه را قبول و سعی می‌کند نقش خود را به درستی ایفا کند. اما اکثرا پس از گذشت دقایقی متوجه می‌شود، قضیه‌ی یادگرفتنش بیش از آن‌چه فکر می‌کرد، دارد جدی می‌شود!
آن شخص می‌بیند و می‌شنود و به یاد می‌آورد که برخی از این نکات به ظاهر ساده را فراموش کرده و الان دارد واقعا یاد می‌گیرد!

♦ جلسه‌ی ششم: فلسفیدن با مفاهیم درسی

در این مورد بهتر است معلم مطالب مربوط به فلسفیدن را و به‌ویژه مقدمه‌ی آن را خوانده باشد. به طور خلاصه این که:

• فلسفیدن یعنی فعال شدن دانش‌آموزان در طلب چرایی هر چیز در جهان پیرامونشان
• فلسفیدن یعنی تلاش برای بیان آن چه در ذهن داریم. با دلیل و بیان پرسش‌ها
• فلسفیدن یعنی تقویت روحیه‌ی پرسشگری

در دبستانک و با آیتم و کتاب‌های فلسفیدن برای هر شش پایه‌ی درسی، همه‌ی مفاهیم درسی توسط دانش‌آموزان به چالش کشیده می‌شود و هر یک از آنان سعی می‌کند مبحث درسی را از نگاهی دیگر بنگرد و بکوشد به دورن آن راه پیدا کند.
در کتاب‌های فلسفیدن (ویرایش دوم) برای هر مبحث درسی در علوم، ریاضی و فازسی، شرح ماجراها و گفت‌وگوهای یک کلاس فرضی عادی (تک‌پایه) درباره‌ی همان مبحث، با روایتی داستان‌گونه آورده شده است.

در کلاس‌های عادی فرض بر این است که معلم و دانش‌آموزان با خواندن آن روایت، بتوانند موقعیتی مشابه اما بهتر از آن کلاس فرضی را به وجود آورند.
تجربه‌های میدانی نیز نشان می‌دهد که موقعیت‌های واقعی بسیار بهتر از آن موقعیت فرضی در می‌آیند.
بدیهی‌ست که در کلاس چندپایه قضیه فرق می‌کند و باید راه و شیوه‌ی کارآمدتری برای آن پیدا کرد.
پیشنهاد ما این است:

• ابتدا برای هر یک از پایه‌ها ده دقیقه وقت اختصاص داده شود. ترجیحا ترتیب پایه ها به قرار زیر باشد: چهارم تا ششم. سپس سوم، دوم و در آخر، پایه‌ی اول.
• در وقت هر یک از پایه‌ها دو یا سه نفر از دانش‌آموزان (با انتخاب طبیعی خودشان و بدون تصمیم قبلی) به بحث در موضوعی بپردازند که اولین نفر مطرح کرده است.
• معلم در بحث‌ها دخالت نکند و فقط مدیریت کلی و تقسیم وقت را به عهده داشته باشد.
• هنگام بحث در هر پایه، سایر دانش‌آموزان در پایه‌های دیگر نیز به بحث گوش می‌دهند و اگر نظری دارند، یادداشت می‌کنند.
• پس از پایان وقت‌های هر پایه آن‌گاه در وقت باقی‌مانده که حدود نیم‌ساعت است؛ معلم اعلام می‌کند یکی از کسانی که نظرشان را درباره‌ی بحث‌های پایه‌های دیگر نوشته است، نظرش را بگوید و بقیه را دعوت به پاسخ‌گویی می‌کند. اگر اولین نظر فاقد کشش برای تبدیل به بحث جمعی بود، از یک نفر دیگر می‌خواهد نظرش را بگوید و بعد سومی تا بالاخره یک بحث جمعی در کلاس شکل بگیرد.
  دانش‌آموزان باید عادت کنند سوال کنند، نظر دهند، با هم گفت و گو کنند و برای هر حرفی که می‌زنند، دلیل بیاورند.

سیدرضا تهامی
(ادامه دارد)

راهنمای معلمان برای اداره کلاس‌‌های چندپایه – قسمت اول
راهنمای معلمان برای اداره کلاس‌‌های چندپایه – قسمت دوم
راهنمای معلمان برای اداره کلاس‌‌های چندپایه – قسمت سوم
راهنمای معلمان برای اداره کلاس‌‌های چندپایه – قسمت چهارم
راهنمای معلمان برای اداره کلاس‌‌های چندپایه – قسمت پنجم
راهنمای معلمان برای اداره کلاس‌‌های چندپایه – قسمت ششم
راهنمای معلمان برای اداره کلاس‌‌های چندپایه – قسمت هفتم
راهنمای معلمان برای اداره کلاس‌‌های چندپایه – قسمت هشتم
راهنمای معلمان برای اداره کلاس‌‌های چندپایه – قسمت نهم
راهنمای معلمان برای اداره کلاس‌‌های چندپایه – قسمت دهم
راهنمای معلمان برای اداره کلاس‌‌های چندپایه – قسمت یازدهم
راهنمای معلمان برای اداره کلاس‌‌های چندپایه – قسمت دوازدهم
راهنمای معلمان برای اداره کلاس‌‌های چندپایه – قسمت سیزدهم
راهنمای معلمان برای اداره کلاس‌‌های چندپایه – قسمت چهاردهم
راهنمای معلمان برای اداره کلاس‌‌های چندپایه – قسمت پانزدهم