راهنمای معلمان برای اداره کلاس‌‌های چندپایه (قسمت ششم)

کلاس‌های چندپایه
راهی نو برای پیشرفت نظام آموزشی

هم‌یاران آموزگار

انتخاب یک یا چند نفر در هر پایه برای هم‌یاری با آموزگار، می‌تواند بخشی از محدودیّت‌ها را بی‌اثر کند و حتّی در صورت کنترل سازمان‌یافته‌ی هم‌یارها، به تأثیراتی ماندگارتر از کلاس‌های عادی در یادگیری مفاهیم درسی بیانجامد. رعایت نکات زیر و نکات مشابهی که خود شما در زندگی کاری به آن رسیده‌اید، تأثیر موفّقیّت‌ را بیش‌تر می‌کند.

۱ _ قضیه اصلاً نباید شکل و حالت خیریّه و «به‌به چه پسر یا دختر خوبی» به خود بگیرد و اصلاً نباید به مقوله‌های فداکاری و گذشت و ایثار ارتباط یابد.

هم‌یار آموزگار باید بداند و در این زمینه توجیه شود که هیچ‌کس، هیچ مفهومی را واقعاً فرانمی‌گیرد مگر این‌که تلاش کرده باشد آن مفهوم را به دیگران بیاموزد یا در این فرآیند آموزش نقش داشته باشد.

بهتر است از تجربیّات شخصی خودتان برای هم‌یاران صحبت کنید (و با آب و تاب هم توضیح دهید) که در مورد خود شما نیز که معلم هستید، هر سال با افزوده شدن تجارب آموزشی‌، درک‌تان از مفاهیم درسی افزوده شده است. حتّی در مورد مفهوم‌های ساده‌ای مثل جمع عدد یک‌ رقمی با یک عدد یک رقمی دیگر.

حتّی در سطح بسیار ساده‌ای چون جمع دو عدد یک‌رقمی مثل «۳+۲» نیز هر سال به درک عمیق‌تری دست یافته‌اید (در این موارد قبل از کلاس فکر کنید). به این ترتیب هم‌یاران خود بیش از سایر دانش‌آموزان از این برنامه سود خواهند برد و اصلاً قضیه به این صورت نیست که دارند وقتشان را برای دیگران می‌گذرانند و ممکن است از درس خودشان عقب بمانند.

۲ _ تعداد هم‌یاران در هر کلاس و در هر پایه به خواست و برنامه‌ی شما و شرایط کلاس بستگی دارد. ممکن است در یک پایه، همه‌ی بچّه‌ها هم‌یار باشند (و هر کدام در یک درس هم‌یار باشند و به دیگران در انجام کارهای خود طبق برنامه‌ی آموزگار کمک کنند) و در پایه‌ی دیگری فقط یک هم‌یار داشته باشیم (حتی وقتی فقط یک دانش‌آموز در پایه‌ای داریم و او خود هم‌یار معلم در آموزش به خودش می‌شود).

۳ _ موضوع کار و وظایف هم‌یاران باید کاملاً مشخّص باشد، کتبی نوشته شود و حتّی به دیوار کلاس الصاق شده باشد و در زمان خود توضیحات کافی (امّا مختصر) برای هر عنوان و هر وظیفه داده باشیم. هم‌یاران هر پایه وقتی آموزگار به پایه‌ی آن‌ها رسیده، برگه‌های آن جلسه را تحویل می‌دهند (که در قسمت‌های بعد توضیح داده می‌شود) و در وقت سوم نیز فهرستی از پرسش‌های دانش‌آموزان تهیّه می‌کنند که بعداً درباره‌اش توضیح می‌دهیم.

۴ _ بهتر است پایه‌ی اوّل هم‌یار نداشته باشد و خود آموزگار هر بار که از یک پایه می‌خواهد به پایه‌ی دیگر برود، یک سرکشی بسیار کوتاه و یک تذکّر در مورد آن‌ها داشته باشد. در پایه‌ی ششم نیز بهتر است همه‌ی دانش‌آموزان هم‌یار باشند و هر کدام یک درس را ترجیحاً با داوطلبی خودشان به عهده بگیرند. این دو حالت ویژه را ممکن است پایه‌های دیگر هم بنا به ضرورت داشته باشند.

۵ _ هم‌یاران می‌توانند وظایف زیر را به عهده داشته باشند.
الف. در وقت‌های پیش‌خوانی (پیش از رسیدن معلّم به پایه‌ی آن‌ها): توضیح درباره‌ی فعّالیّت‌های جنبی مربوط به همان درس/ ثبت سؤال‌های دانش‌آموزان در مورد فعّالیّت‌ها روی برگه‌ی هم‌یار (در صورتی که نمی‌توانند پاسخ کوتاه و قانع‌کننده به این یا آن دانش‌آموز بدهند)/ تحویل فرم‌ هنگامی که معلّم به پایه‌ی آن‌ها می‌رسد.

ب. در وقت مرور و تمرین (پس از درس‌ معلّم در پایه‌ی آن‌ها): توضیح‌ احتمالی درباره‌ی تمریناتی که معلّم تعیین کرده است/ ثبت سؤال‌هایی که پاسخ‌شان را نمی‌داند و تحویل به معلّم در انتهای جلسه.

پ. نمونه‌هایی از برگه‌ی هم‌یار و توضیح درباره‌ی جزییات آن را در یکی از قسمت‌های بعدی خواهید دید.

سیدرضا تهامی
(ادامه دارد)

راهنمای معلمان برای اداره کلاس‌‌های چندپایه – قسمت اول
راهنمای معلمان برای اداره کلاس‌‌های چندپایه – قسمت دوم
راهنمای معلمان برای اداره کلاس‌‌های چندپایه – قسمت سوم
راهنمای معلمان برای اداره کلاس‌‌های چندپایه – قسمت چهارم
راهنمای معلمان برای اداره کلاس‌‌های چندپایه – قسمت پنجم